1-PROGESTAGEN NEDİR?ENDİKASYONLARI VE PRATİKTE KULLANILAN ÖNEMLİ PREPARAT İSİMLERİ?
TANIM: Progesteron benzeri etki yapan CL, placenta ve adrenal bezden salgılanan steroid hormondur.
ENDİKASYONLARI:
1. Siklik ve nonsiklik hayvanlarda üremenin denetlenmesi girişimleri
2. Evcil hayvanlarda nonenfeksiyöz ve özellikle hormonal kökenli abortuslardan korunmak ve gebeliği desteklemek amacıyla kullanılabilir
3. İnekte hakiki anöstrus olgularında
4. İnekte kistik ovaryumlarda
5. İnekte meme ödeminde
6. Köpekte siklik düzensizliklerin sağaltımında
7. Köpekte yalancı gebeliğin sağaltımında
8. Köpekte bazı meme neoplazmalarında
9. Köpekte antisosyal ve diğer davranış bozukluklarında
PRATİKTE KULLANILAN PROGESTAGENLER:
1. Medroxyprogesterone acetate(MAP)
2. Megestrol acetate(MA)
3. Proligesteron(PRG)
2-FÖTOTOMİ NE ZAMAN YAPILI?SEZERYANA GÖRE AVANTAJ VE DEZAVANTAJLARI?
FÖTOTOMİ:
1. Fötusun ölmüş olması
2. Düzeltemeyen prezantasyon ve pozisynlar
3. Absolut büyüklük
4. Relatif büyüklük
5. Fötal acayibatlar
6. Cerviksin açılmaması
AVANTAJLARI:
1. Fötusun kolaylıkla dışarı alınmasını sağlar
2. Sezeryan operasyonunun bazı riskleri önlenmiş olur
3. Ekstraksiyon force uygulanması sırasında travmaları engeller
4. Post operatif bakım daha kolaydır
5. Operasyon sonrası fertilite oranı daha yüksektir
6. Ekonomiktir.
DEZAVANTAJLARI:
1. Fötus canlı ise öldürmeyi gerektirir
2. Uterus ve doğum kanalı zarar görebilir
3. Uzun sürer
4. Operatörde yaralanmalara yol açar
5. Tecrübe,beceri ve uygun alet gerektirir.
3-DOĞUMA YARDIM GİRİŞİMLERİ VE YAPILAN ANESTEZİK YÖNTEMLERİ?
1. Yer değiştirme(mutasyon)
· İtme
· Döndürme
· Çekme
· Çevirme
· Uzatma
2. Zorla çekip çıkarma
3. Fötotomi
4. Sezeryan
ANESTEZİ TEKNİKLERİ
1. Epidural anestezi
· Alt epidural:S1-S2
· Üst epidural:sakrum-S1
2. Lumbal epidural anestezi:L1-L2
3. Paravertebral anestezi:T13-L1VE L2
4. Lokal infiltrasyon anestezisi
5. Genel anestezi
ALT EPİDURAL ANESTEZİ
Vulva,vagina ve perineal bölge operasynları
Vaginal muayene
Doğuma yardım girişimleri
ÜST EPİDURAL ANESTEZİ
Vücudun arka kaslarının gevşemesi
Laparotomi
Arka bacaklar ve meme operasyonları
4-KÖPEKLERDE SEKSÜEL SİKLUSUN HORMONAL MEKANİZMASI?
GnRH tarafından FSH salınımının olması ve folliküler gelişim görülür.
Köpeklerde her ovaryumda 4-5 adet follikül gelişir.
Artan östrojene bağlı davranış ve fizyolojik değişimler görülmeye başlar.
Diğer hayvanlardaki gibi artan östrojen LH salgısını başlatır.
Ancak köpeklerde östrüs süresinin uzun olması ve salgılanan LH folliküllerde luteinizasyona yol açarak östrüste de progesteron düzeyinin yükselmesine neden olur.
Progesteronun yükselmesi östrüs belirtilerinin şiddetlenmesine yol açar.
Ovulasyon LH salınımını takiben 36-50 saat içinde olur.
Ovulasyon sonrası oluşan corpus luteum gebelik olsun veya olmasın progesteron salgılamaya devam eder.
Bununla ilgili görüşler,köpeklerde uterusun corpus luteuma luteolitik etkisi yoktur.
Belki de luteolitik faktör üretmemektedir.
Luteolitik faktörün salınımı vardır ancak bunun ovaryuma ulaşımı olmamaktadır.
Belki de uterustan antiluteolitik faktör üretimi vardır ve böylece luteolizis engellenmektedir
5- ÖSTRUS SENKRONİZASYONUNDA PGF2A KULLANIMI HAKKINDA BİLGİ VERİN ?
1-ovaryum palpasyonu yapılarak
2-ovaryum palpasyonu yapmayarak
OVARYUM PALPASYONU YAPILARAK
Veteriner hekim her hafta yada 2haftada bir ineklere RP yapar
CL saptanan ineklere tek doz PG uygulanır
Enkeksiyondan 2,3,4,5.günlerde östrus takibi yapılır
Östrus gösterenler tohumlanır.
Bir seleksiyon yapılır ve yalnızca fonksiyonel bir CL u olan ineklere PGF2α uygulanır.
İlk uygulamada hayvanların %50-60’ı östrus gösterir.
PG diöstrusun erken (7-8.gün)yada geç döneminde (15-17.gün)uygulandığında,ineklerin büyük bir bölümü 24 saatlik bir zaman dilimini içinde topluca östrus gösterirler.
OVARYUM PALPASYONU YAPMAYARAK
1. 7-gün programı
2. Östrus takibinden sonra
3. 11 veya 14gün programı
4. Planlı ST yöntemi
5. Planlı ST yöntemi(GnRH+PG)
7-GÜN PROGRAMI
Üreme programına alınan tüm ineklere haftanın belirli bir günü PG uygulanır
Östrus takibi ve tohumlamalar yapılır
ÖSTRUS TAKİBİNDEN SONRA
İneklere 6 gün boyunca östrus takibi yapılır
Bu sürede östrus gösterenler tohumlanır
7.güne kadar östrus göstermeyenlere PGF2α uygulanır
11 yada 14 PROGRAMI
ilk PGF2α enjeksiyonundan sonra östrus gösterenler tohumlanır
östrus saptanamayan yada tohumlanmayan ineklere 11-14 gün sonra 2.defa PGF2α uygulanır
östrusun izlenmesi ve tohumlama 2. PGF2α enjeksiyonundan sonra yapılır.
PLANLI ST YÖNTEMİ
buzağılama sonrası gönüllü bekleme süresi tamamlanmadan 14gün önce 1.PG enjeksiyonu
östrus gösterenler tohumlanmaz
2.PG sonrası 2-5.günler arasında östrus takibi ve ST
Östrus göstermeyenlere 14 gün sonra 3.PG
Bu enjeksiyonda da östrus göstermeyenlere RP
PLANLI ST YÖNTEMİ(GnRH+PG)
Bekleme süresi tamamlanmadan 21gün önce 1.PG
14 gün sonra GnRH
7gün sonra 2.PG
İzleyen 3gün içinde östrus gösterenler tohumlanır
Östrus göstermeyenler 72-80.saatler arasında tek ST
6-ANNEYE BAĞLI GÜÇ DOĞUM NEDENLERİ? PRİMER VE SEKONDER UTERUS TEMBELLİĞİ NEDİR?
ANAYA BAĞLI NEDENLER
Anormal doğum sancıları
Uterusun vaziyet değişiklikleri
Pelvis kanalı darlığı
Cervix darlığı
Vulva ve vagina darlığı
Neoplazmlar
Anomaliler
PRİMER UTERUS TEMBELLİĞİ
Uterusun kasılma gücünü tamamen kaybetmesi
Doğumun 1 veya 2. evresinde
Uterus kontraksiyonlarında yetersizlik
1.Egzersiz noksanlığı
2.Aşırı yağlanma
3.Güçsüzlük
4.Yaşlılık
Uterusun fazla genişlemesi
1.Dev yavrular
2.Yavru zarlarının hidropsu
3.Anasark
Hormonal uyarımı alamama
Hormon salınımında yetersizlik
SEKONDER UTERUS TEMBELLİĞİ
Uzun süren güç doğumlardan sonra şekillenir
Çok yavru yapanlarda
Doğumun 3. evresinde
Retensiyo sekundinarum ve uterus involusyonunda gecikmeye yol açar
Tedavide sebebin ortadan kaldırılması yeterli
Kedi ve köpeklerde yavrular forcepsle çekilmeli
12 saat geçmemiş vakalarda sezaryen operasyonu
Gecikmiş vakalarda histerektomi
7- BULAŞICI ABORT YAPAN HASTALIKLARIN BULAŞMA YOLLARI ?ENFEKSİYON KAYNAKLARI? HANGİ MARAZİ MADDE ALINIR VE LAB.A NASIL GÖNDERİLİR?
Enfeksiyon kaynakları
Atık fötüs
Uterus akıntıları
Yavru zarları
Süt
Enfekte yem ve sular
Vahşi hayvanlar
Enfekte hayvanlar
Bulaşma yolları
Çiftleşme
İnhalasyon
Temas
Kongenital bulaşma (Koyunda toxoplasma)
Oral yol
Laboratuara gönderilecek materyal
Fötüs veya organları, içerikleri
Yavru zarları ve suları
Kan serumu
Uterus akıntısı
Süt
İdrar
Vaginal swap
LABA GÖNDERİLECEK MADDE NASIL GÖNDERİLİR?
Marazi maddeler % 50 gliserinli serum fizyolojik içinde laboratuvara gönderilmelidir
Atık fötus: Kokuşmamış almalı
Sperma: Aseptik koşullarda alınıp, steril küçük şişelere konmalı
Vaginal swab: Hayvanlarda yavru atımından sonra 6 haftalık periyot içinde izolasyon şansı yüksektir
Süt: Şüpheli hayvanlardan aseptik şartlarda alınır
Laboratuvar muayeneleri için alınacak patolojik materyaller aseptik koşullarda, steril kaplara konulduktan sonra hemen gönderilmeli, bekletilecek olanlar buzdolabında saklanmalıdır
8- KISRAKTA ENDOMETRİAL KAPLAR NASIL OLUŞUR VE GEBELİKTE GÖREVİ NEDİR?
Kısrak plasentasında koriyonda hücre sayısı çok fazladır
Bu koriyonik hücreler vitellüs kesesi ve koriyoallantois sınırındaki özelleşmiş trfoblast hücrelerdir ve konseptusun etrafını çevrelerler
Koriyonik kuşak hücreleri gebeliğin 25.gününde gözle görülür
Gebeliğin 35.gününde en yüksek genişliğe ulaşarak kıvrımlar yapar
34.günde koriyonik hücreler uterus epiteline nüfus ederek stromaya girmek üzere maternal-fötal yüzeyden göç etmeye başlar.
Maternal stromaya geçiş yapan hücreler çoğalamazlar ve genişleyip birleşerek endometrial kapları oluştururlar.
ENDOMETRİAL KAPLAR
Dairesel yada at nalı şeklinde
Fötal kaynaklı
Plasentaya bağlı olmayan ve uterus stroması içinde yer alan farklılaşmış hücre topluluklarıdır.
PMSG(eCG) sentezler
GEBELİKTEKİ GÖREVİ
Gebeliğin maternal kabulü için Ecg hormonu salgılar
Bu hormon konsantrasyonu 35.40 günlerde salgılanmaya başlar 70.günde en yüksek konsantrasyona çıkar ve 120.güne kadar yavaş yavaş azalarak kaybolur.
Bu ecg hormunun aminoasit dizilimi LH ya benzer ve ovaryumlarda folikül gelişimini uyarır.
Gelişen foliküller yüksek konsantrasyonda östrogen salgılar
Oluşan foliküller luteinize olduktan sonra sekunder(aksesor)CLlar oluşur.
Aksesor CLlar gebeliğin devamı için özellikle gebeliğin ilk yarısında serum progesteron konsantrasyonunun artmasını sağlarlar.
9-30GÜNLÜK GEBE KÖPEKTE ABORT İNDÜKLEMEK İÇİN YAPILACAK 2 PROSEDÜR YAZIN?
1-PG UYGULAMASI
2-PROGESTERON ANTAGONİSTİ ( MİFEPRİSTON)
3-BROMOCRİPTİN VE CABERGOLİN (prolaktin inhibitörleri)
PG UYGULANMASI:
PGler( cloprestenol) gebeliğin 30.gününden sonra köpeklerde etki yapıyor
Gebeliğin 33-53.günleri arasında 8saatte bir 20mcg/kg yada 30mcg/kg 12saatte bir SC üç gün süreyle uygulandığında sağıtımın başlangıcından 56-80 saat sonra abort şekillenir.
PROGESTERON ANALOĞU MİFEPRESTON
Gebeliğin 32.gününden sonra 2.5mg/kg dozda günde 2kez ve 5gün süreyle kas içine uygulanarak abort yaptırılır.
10-İNEKLERDE DİÖSTRUSTA RP DA NELER HİSSEDİLİR?
Aktif CL
Uterus tonusunu kaybetmiştir
Cerviks uteri kapalı
Ovaryumun fluktuasyon hali kaybolmuştur
11-PLASENTA TİPLERİ VE GÖREVLERİ?
I. Morfolojik; vi llilerin dağılışına göre;
1.Diffuz pl.; kısrak, domuz,deve
2.Cotyledoner (multiplex); rumin.
3.Zonar; kedi, köpek
4.Discoidal; insan, tavşan, may.,sıçan
II. Histolojik sınıflandırma
epiteliochorial: tektırnaklı, domuz
syndesmochorial: ruminant
endoteliochorial: karnivor
hemochorial: insan,sıçan, maym.
hemoendoteliochorial: tavşan, rat,kobay
III. Jinekolojik yönden
1. deciduata; discoidal, zonarial
2. 2. adeciduata; tektırnaklı
3. 3. intermedia; ruminant
Plasentanın Görevleri
solunum
beslenme
boşaltma
süzme
sentezleme
endokrin
koruma
12-SEZERYAN OPERASYONU AMACI?ENDİKASYONLARI?ANESTEZİ TEKNİKLERİ?POST OPERATİF BAKIM VE KOMPLİKASYONLARI?
AMAÇ
*yavruyu canlı elde etmek
*puerperal bozuklukları engellememek
*laktasyonun devamını sağlamak
*fertiliteyi devam ettirmek, korumak
*güç doğumda süreyi kısaltmak
ENDİKASYONLARI
*Absolut ve relatif büyüklükler
*anomaliler
*cervix uterinin açılamadığı durumlar
*yavru zarlarının hidropsu
*düzeltilemeyen geliş, pozisyonlar
*Torsiyo uteri
*mumifiye yavru
*plaraplagia antepartum
*prolapsus vagina
*vulva ve vagina darlığı
*uterus yırtılmaları
ANESTEZİ
*epidural
*infiltrasyon
*paravertebral
DİKİŞLER
1. *uterusa
Schmieden
Lembert
oksitosin, periton içi antibiyotik
2. *periton dikişi
3. *kasların dikilmesi
4. *derinin dikilmesi
POSTOPERATİF
1. *Antibiyotik; iu + im
2. *Destekleyici tedavi
3. *Operasyon yarasının bakımı
4. *Diyet uygulanması
5. *Dikişlerin alınması
KOMPLİKASYONLARI
1. *kanama
2. *evantrasyon
3. *amfizem
4. *eksudasyon
5. *peritonitis
6. toksemi
7. *metritis
8. *uterusun yapışmaları
9. *şok
13-DOĞUMUN HORMONAL MEKANİZMASI?
Fötal ve maternal olarak düzenlenir.
Doğumu tüm türlerde fötus başlatmakta
Fötal ACTH da artış (adrenal bezler olgunlaşır)
Fötal kortizol artar.Doğumdan 10-15 gün önce başlar. Son 2-3 günde artış yükselir
Fötal ve maternal plazmada östrojen seviyesi yükselmekte
Gebeliğin devamını sağlayan progesteron hormonu kaynağına göre bu düzende farklılıklar görülmektedir
İnek, keçi, domuz, tavşan ve köpekte;
Gebeliğin son bulması için CL un regrese olması gerekir
Plasesentadan östrojen artışı
Östrojen artışıyla uterustan PGF2alfa salgılanır
PGF2alfa sa hipofiz arka lobundan oksitosin artışına neden olur
ovaryum progesteron azalır ve relaksin artar serviks yumuşar
oksitosin ve östrojen myometrial kasılmaları artırır
ve DOĞUM şekillenir
kısrak, koyun ve kedide;
Gebelik plasental progesteron tarafından sürdürülür
Progesteronun 17-alfa hidroksilaz ile östrojene dönüşmesiyle östrojen artar
Östrojen artışı PGF 2 alfayı tetikler
PGF 2 alfa hipofiz arkam lobundan oksitosin salgısını artırır
Östrojenik etkiyle serviks gevşer
Oksitosin ve östrojenin her ikisinin de etkisiyle myometrium kasılmaları ve DOĞUM şekillenir
14-DOĞUMUN FİZYOLOJİK MEKANİZMASI?
Doğumun fizyolojik düzeni
1. Cervikal gevşeme ve açılma
2. Uterusun düzenli kontraksiyonları
3. Fötüsün doğum için uygun presentasyon ve pozisyon alması
4. Fötüsün doğum kanalı boyunca ilerlemesi ve uterusu terk etmesi
5. Fötal zarların ayrılıp atılması
6. Cervikal dilatasyon için uterus kasılmalarının düzenli olması gerekir
7. Cervikal gevşemenin başladığı dönemde kan progesteron düzeyinde belirgin düşme görülürken, östrogen seviyesinde artış şekillenir
8. Doğumun ikinci aşamasında (yavrunun kanalı terk ettiği dönem) ise özellikle oksitosin ve PGF2α miktarındaki artış belirgindir.
15-DOĞUMUN BELİRTİLERİ?
1. Pelvis ligamentlerinin (sacrosiatic ve sacroiliatic ligamentler) gevşemesi
2. Vulva ve perineal bölgenin ödemleşmesi
3. Memelerin gelişmesi ve gerilmesi
4. Memelerde ödem
5. Servikal tıpanın bozulması ve beyazımsı mukus miktarının artması
6. İştahın azalması ve huzursuzluk
7. Vücut ısısında hafif düşme
8. Abdominal ağrı belirtisi ve karnını tekmeleme
9. Sık sık yatıp kalkma ve arka ayaklarını kaldırıp indirme
16-DOĞUMUN AŞAMALARI?
1. Birinci Aşama 6 saat sürer
2. İkinci Aşama 1-3 saat sürer
3. Üçüncü Aşama 6 saat sürer
Birinci Aşama
1. Cervical dilatasyonun şekillendiği dönemdir
2. Ortalama 6 saat sürer, (1-24 saat)
3. Hafif sancı belirtileri ve huzursuzluk
4. Sık sık arka ayaklarda yer değiştirme
5. Uterusta hafif ve düzenli kasılmalar
6. Kasılmaların şiddeti ve derinliği giderek artar
İkinci Aşama
1. Serviks uterinin tamamen dilate olup, vulvadan allantochorionun vulvadan gözükmesiyle başlar, yavrunun kanalı terk etmesiyle son bulur
2. Ortalama 1 saat kadar (0,5-4 saat) sürer
3. Uterus kasılmalarının şiddeti artar ve frekansı oldukça sıklaşır, karın kasları da sürece katılır
4. Yavru keseleri yırtılır ve yavru suları boşalır
Üçüncü Aşama
1. Yavrunun doğumunu müteakip yavru zarlarının atıldığı dönemdir
2. Yavru zarlarının atılmasında uterusun devam eden kasılmaları en önemli rolü oynar
3. Ortalama 6 saat içinde yavru zarları atılır
4. On iki saat sonunda atılmazsa retensiyo sekundinarum olarak adlandırılır
17-DOĞUMUN BAŞLAMASINDA ETKİLİ OLAN FAKTÖRLER?
1. Genetik faktörler
2. Gelişmesini tamamlayan yavrunun yabancı cisim gibi etkilemesi
3. Yavrunun büyümesine bağlı olarak uterus ortamının yavru için dar gelmesi
4. Yavrunun metabolitlerinin artması, besinlerin yetersiz gelmesi
5. Yavru sıvılarının azalması
6. Trofoblast hücrelerinin yaşlanması
Hormonal etkiler
a. Fötal kortizol salgısının artması
b. Progesteron miktarının azalması
c. Östrogen miktarının artması
d. Östrogen/progesteron dengesinin östrogen lehine bozulması
e. PGF2α miktarının artması
f. Oksitosin salgısının artması
18-PRESENTASYON NEDİR?TİPLERİ NELERDİR?
Doğum sırasında yavrunun apertura pelvis cranialis’e yaklaşım biçimi
PRESENTASYON
LONGİTUDİNAL
TRANSVERSAL
ANTERİOR
POSTERİOR
VENTRAL
DORSAL
Dorso-sacral
Lumbo-sacral
Sefalo –sacral
Sefalo-sacral
Sağ dorso-ilial
Sağ lumbo-ilial
Sağ sefalo-ilial
Sağ sefalo-ilial
Sol dorso ilial
Sol lumbo -ilial
Sol sefalo-ilial
Sol sefalo-ilial
Dorso pubical
Lumbo-pubical
Sefalo pubical
Sefalo-pubical
19-DOĞUM SIRASI VE SONRASINDA ANNE VE YAVRUNUN BAKIMI?
Doğum Sırası ve Sonrası Ananın Bakım ve Beslenmesi
Doğum hava cereyanından uzak, kuytu bir yerde yaptırılmalı
Doğum süreci uzarsa, mutlaka sebebi araştırılmalı
Doğum sonrası uterus ve doğum kanalı yırtık ve kanamalar yönüyle kontrol edilmeli
Doğum sonrası hayvan terli ise vücudu kurulanmalı
Doğum yapan hayvan 7-10 gün süre ile soğuktan ve hava cereyanından korunmalı
Doğum sonrası hayvanın su tüketimine sınır konulmamalı, ancak 2-3 gün hafif ılık su verilmeli
Meme sağlığı yönünden, memeler temizlenmeli ve hayvanın altlığının kuru ve temiz olmasına dikkat edilmeli
Doğum yapan ineklerin yavru zarlarını yememeleri için önlem alınmalı
Doğum Sonrası Yavrunun Bakım ve Beslenmesi
Solunum:
1. Yeni doğan yavrular ölü görünümdedir, solunumun başlayıp başlamadığına dikkat edilmeli
2. Normal doğum sonrası yeni doğan yavrularda solunum genelde spontan olarak başlar
3. Yeni doğanlarda solunuma yardımcı olmak için;
4. Yavruyu baş aşağı silkelemek
5. Bu sayede;
Beyin ve kalbin daha kolay kanlanması sağlanır
Üst solunum yollarındaki sıvılar ve mukus uzaklaşır
6.Yavrunun vücuduna ve başına hafif soğuk su uygulamaları
7.Annenin yavruyu yalaması
8.Suni teneffüs
Kostalar üzerine basınç yaparak
Burun deliklerine hava üfleyerek
9.Solunum ve dolaşımı uyarıcı ilaçlar
Lobenil 6-20 mg iv, 20-50 mg sc
Kafein 1-2 gr sc
Pikrotoksin (%0.1) 1-3 mg iv
10.Solunumum geç başlamasına veya yavrunun uzun süre kanalda kalmasına neden olan güç doğumlara bağlı hipoksi durumlarında, pH’yı düzeltmek için;
Sodyum bikarbonat (%4) 200-250 ml iv
Göbek Kordonunun Bakımı
Ruminantlarda kendiliğinden kopar, carnivorlarda anne dişleriyle koparır
Kanama varsa ligatüre edilmeli
Enfeksiyona karsı iyotlu antiseptikler damlatılmalı
Daha sonraki günlerde omfaloflebitis gelişirse tedavisi yapılmalı
Çevre Isısına Uyum (Termoregülasyon
Yeni doğan yavruda doğar doğmaz çok hızlı bir ısı kaybı olur
Yavrunun bu ısı kaybı;
Prenatal hayata göre postnatal hayatta metabolizma hızının yaklaşık 3 kat artması
Yavrunun vücut yüzeyindeki ıslaklığın kuruması sonucu en aza indirilir
Yavrunun Beslenmesi
Doğar doğmaz en kısa sürede (3-5 saat içinde) kolostrumu alması sağlanmalı
Kolostrum;
İmmunoglobünler bakımından zengindir
Termoregülatör etkisi vardır
Sürgüt etkiye sahiptir
Kolostrum zamanında alınmazsa;
İmmunoglobulin miktarı azalır
Barsak epiteli immunoglobulinlere kapanır
Sindirim enzimlerine bağlı olarak immunoglobulinler parçalanır
Sonuçta yeni doğan yavru kayıpları artar
Yeni doğan yavru prematüre olup olmadığı yönüyle kontrol edilmeli
Yeni doğan yavru congenital anomaliler yönüyle de kontrol edilmeli
Damak yarığı
Tendolardaki kontraktürler
Atresia ani et rekti
Rekto-vaginal fistül
Urakus fistülü
Amarozis
Doğumla ilgili kırık, çıkık ve yaralanmalar
20-GEBELİK TANISI YÖNTEMLERİ VE REPTAL PALPASYON BULGULARI?
Gebelik tanı yöntemleri:
1. Rektal palpasyon
2. Ultrasonografi
3. Hormon ölçümleri
4. İmmunolojik yöntemler
5. Vaginal biyopsi
6. Abdominal palpasyon
7. Rekto-abdominal palpasyon
8. Radyografi
Rp bulguları
Amnion kesesi:30.günden itibaren
Yavru zarlarının kayması:
1. 30.günden itibaren başlar .
2. 43.günden itibaren gebe olmayan kornuya doğru uzanır
3. 60-70.günlerde gebe olmayan kornulardaki yavru zarlarının kaydırılması daha kolay
Fötus :65.günden sonra palpe edilir.
Plasentomlar:75.günden itibaren palpe edilmeye başlar.
Ar.uterina media:85-90. Günlerde palpe edilir.
Fremitus :80-120.günlerde
Fremitus: fötal ve maternal kan dolaşımı hızlarının farklı olması nedeniyle Ar. Uterina medialarda meydana gelen özel nabız
İneklerde gebelik sürecinin rektal muayene ile izlenmesi;
Tohumlama-2,5 ay
1. Uterus pelviste pubisin ön kenarından karın boşluğuna haif sarkmış
2. Kornularda asimetri
3. Amnion kesesi ve yavru zarlarının kayması belirlenebilir
4. Dönemin sonuna doğru fremitus
5. Gebe konu tarafındaki ovaryumda CL
2,5-5. Aylar
Uterus karın boşluğuna sarkmış ancak pelvis boşluğuna çekilemez
Uterusta fluktuasyon vardır
Fötus palpe edilebilir
Yavru zarları kaydırılabilir
Plasentomlar 1-3 cm, palpe edilebilir
3. ayda Ar. Uterina media kurşun kalem kalınlığında
3,5 aydan itiberen FREMİTUS
5-7,5. Aylar
Uterus karın boşluğuna doğru iyice sarkmıştır
Fluktuasyon, yavru zarlarının kayması, plasentomlar, fremitus belirlenir
7,5 ay-doğum
Yavru iyice büyümüştür
Plasentom 5-6 cm
Fremitus belirgin 2 taraflı
21-GEBELİK PATOLOJİSİ?
1. Yavru zarları ve sularındaki değişiklikler
2. Yavrunun gelişimindeki bozukluklar
3. Gebeliğin anada meydana getirdiği bozukluklar
Yavru zarları ve sularındaki değişiklikler
1. Mola
2. Yavru zarlarının hidropsu
3. Yavru zarlarının ödemi
4. Placentitis
Mola:
Gebeliğin erken dönemlerinde embriyonik ölüme rağmen yavru zarlarının gelişimine devam etmesidir.
Fötal damarların bulunmaması
Villi chorialislerde degenerasyon
Trofoblast hücrelerinde proliferasyon ile karakterizedir
Çeşitleri
Mola cystica
Mola sanguinolenta
Mola villosa
Mola carneosa
Mola racemosa
Teşhis
Doğum sırasında
Gebelik teşhisi için muayene sırasında yavrunun ve yavru hareketlerinin hissedilmemesi
Tedavi
Gebelik sonlandırılır
Bu amaçla PGF2α
Estrumate
1 ml'de: 250 mcg cloprostenol sodium 2, 10ml’lik flk. 2 ml im.
Dalmazin
1 ml'de: 0.075 mg cloprostenol (2ml’lik flk.) 2 ml im.
Dinolytic
5 mg/ml Dinoprost trometamin
Lutalyse
5 mg/ml Dinoprost tromethamine
Yavru zarlarının hidropsu
Gebelikte yavru sıvılarının (amnion,allantois yada her ikisi) aşırı ve anormal artış göstermesi.
Amnion sıvısının anormal ve aşırı artması hidroamnion;
Allantois sıvısının anormal ve aşırı artması hidroallantois
Yavru zarlarının hidropsu
Hidroamnion: 5-6 -> 20 hatta 120 litre
Hidroallantois: 4-15 -> 80 hatta 200 litre
İkisinin ayırımı güçtür ancak %85-90 hidroallantois şeklindedir
Hidroamnionda placental fonksiyon bozuklukları rol oynar
Genelde fötal anomalilerle birlikte bulunur
Gebe olmayan kornudaki plasentomların plasentasyona katılmadığı
Gebe kornudaki fonksiyonel plasentom sayısının normalden az olduğu ve büyük oldukları
Hidroallantoiste allantois zarının yapısal ve fonksiyon bozuklukları yanı sıra vaskülarizasyonda şekillenen bozukluklar
Fötal böbrek ve karaciğer hastalıkları
A vitamini eksikliği
İkiz ve çoğul gebelikler
Klinik belirtiler
Hafif olgularda doğum sırasında fark edilir
Şiddetli olgularda (gebeliğin 6. Ayından sonra)
Karın hacminde aşırı ve hızlı büyüme
Depresyon
Karın hacminde aşırı ve hızlı büyüme
Solunum güçlüğü
Hızlı fakat zayıf nabız
Dehidratasyon
Yeme içme durur
Konstipasyon ve defekasyonda güçlük
Son dönemlerde ayağa kalkamama ve boylu boyunca uzanma
Uterus karın boşluğunun neredeyse tamamını doldurmuştur...
Teşhis
Doğum anında teşhis edilebilir
Gebeliğin son trimestirinde karın hacminde aşırı ve hızlı büyüme
Rektal muayene bulguları
Uterus pelvis önünü tamamen kapayabilir
Uterus gergindir
Plasentomlar palpe edilemez
Prognoz
İlerlemiş olgularda prognoz ananın hayatı açısından kötüdür
Yavru genelde ölüdür
Tedavi
Hafif olgularda konservatif tedavi
İlerlemiş olgularda gebeliği sonlandırmak
Östrogen enjeksiyonu
PGF2α
Glikortikoidler
Deksamethazon (20 mg)
Flumethazon (5-10 mg)
Operasyon Sezariyen (iki aşamalı)
Yavru zarlarının ödemi
İnterkarunkuler bölgede sıvı birikmesi
Placentitis
Placentada değişik derecelerde yangının bulunması
Yavrunun gelişimindeki bozukluklar
Süperfekondasyon
Aynı kızgınlık döneminde oositlerin farklı erklerin spermatozoitleri ile döllenmesi
Süperfötasyon
Gebe bir hayvanın gebelikte kızgınlı göstermesi ve çiftleşmesi sonucu yeni bir gebeliğin daha teşekkül etmesi
Hiperfötasyon
Anormal sayıda (türe özgü sayıdan çok fazla sayıda) yavruya gebe kalmak
Yavru gelişim anomalileri
1. Gonadal hipoplazie
2. Müller kanalının segmental aplazisi (White Heifer Disease)
3. Freemartinismus
4. Hermorphrodismus
5. Hematik mumifikasyon
6. Hidrocephalus
a) Sert hidrocephalus
b) Yumuşak hidrocephalus
c) Karışık hidrocephalus
7. Schistosoma reflexum
8. Perosomus elumbus
9. Ascites
10. Anasarca
11. İkili acaibatlar
a) Parasitaire
b) Autositaire
Monomphalien- Eusomphalien
Monosomien
Sysomien
Monocephalien
Sycephalien
22-YALANCI GEBELİK NEDENLERİ/KLİNİK VE TEDAVİ?
Yalancı gebelik kızgınlık sonrası gebe olmayan köpeklerde gözlenen bir olgudur
Gizli (belirtisiz) yalancı gebelik:
Klinik belirti gözlenmez
Klinik yalancı gebelik:
Klinik yalancı gebelik yuva hazırlama, ağırlık artışı, memelerde büyüme ve laktasyona başlama gibi klinik belirtilerle karakterize gebe olmayan köpeklerde gözlenen bir sendromdur.
Gebe olmayan köpeklerde kızgınlıktan 6-12 hafta kadar süre sonra meydana gelir
Teşhisi klinik belirtiler temeline dayanır
Klinik yalancı gebelikte prolaktin merkezi bir role sahip olmasına rağmen, kesin etiyolojisi tam olarak bilinmemektedir
Genel belirtiler
a) Doğum öncesi döneme ve anneliğe benzer davranışlar
b) Yuva hazırlama, cansız objelere annelik yapma, aşırı şefkat vs.
c) Memelerin büyümesi ve gerginleşmesi
d) Süt sekresyonu ve laktasyonun başlaması
e) Canlı ağırlık artışı
f) İştahsızlık
Daha az görülen belirtiler
Kusma
Karın hacminin büyümesi
Abdominal kontraksiyonlar
İshal
Polyuria
Polydipsia
Polyphagia
Köpeklerde klinik yalancı gebeliğin muhtemel sebepleri (pathophysiology)
Prolaktin salgısının idiopatik olarak normal diöstrüstekinden çok fazla miktarda olması
Normalde diöstrüste gözlenen tedrici progesteron düşüşü ve ılımlı prolaktin yükselişi gibi endokrin değişikliklere idiopatik olarak duyarlılığın artması
Eksogen progesteron uygulamalarıyla oluşturulan yalancı (pseudo)-luteal faz
Adenohipofiz microadenomları ile ilgi meydana gelen idiopatik hyperprolactinemia
Kandaki progesteron düzeyinin düşmesine sebep olan;
a) Diöstrüs süresince yapılan ovariectomy,
b) Uzun veya kısa süreli progestegen tedavisinini sona erdirilmesi
c) İdiopathic yahut prostaglandin ile indüklenen ani luteolysis
d) Antiprogestagen tedavisi
Fiziksel veya sosyal diğer uyarımların sebep olduğu hyperprolactinemia
Komplikasyonlar
Yalancı gebelik sırasında komplikasyon olarak mastitis ve meme dermatitis gelişebilir
Meme tümörlerinin pathogenesisinde prolaktin ve yalancı gebeliğin rolü olabilir
Tedavi
Sex steroidleri
Prolactin-baskılayıcı (Dopamin agonistleri; prolactin inhibitörleri) ilaçlar
Ovariectomy (predispoze köpeklerde)
Huzursuzluk bulunan hayvanlarda phenotiazine grubu olmayan tranklizanlar kullanılabilir
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder