ÖN MİDE HASTALIKLARI (Proventriküler İndigesyonlar)

Rumen mikroflora ve faunasının yapısı ve aktivitesine bağlı olaylar ön midededir. Dengeli, yeterli rasyon ve tükürük önemlidir. Ostium retikuloomasi geçişi önemlidir. Gaita da sindirilmemiş gıdaların varlığı ön midede disfonksiyon olduğunu aklımıza getirmelidir. Isı sabit tutulmalıdır.(38-42 derece)

Proventrikuler indigesyon: ön mide sindirim bozukluğu anlamındadır.

İndigesyonda:  inapatenz (iştah azalması) ve anoreksi görülür. Ruminasyon düşer yada olmaz, rumen hareket frekansı ve intersitesinde bozukluk, timpani, diare, obstipasyon, kolik ve intoksikasyon belirtileri olabilir.

Ön mide hastalıkları tablo 

Alimenter ( beslenmeyle alakalı): basit ön mide disfonksiyonları, rumen asidoz alkalos kokuşma timpani, buzağı indigesyonu

Hareket geçiş bozuklukları: batmamış yabancı cisim, houflaund, omasum konstipasyonu, eventrasyo diaphragmatica, ön mide içeriğinin kusulması

Mukoza hastalıkları:  rpt, travmatik olmayan ruminitis ve retikulitis, parakeratozis, tümör ve enfeksiyoz granulomlar

Alimenter Ön Mide Disfonksiyonları (proventriculum simplex)

Ön midelerdeki mikroflora ve faunanın mikrobiel dengesinin ve biokimyasal verimliliğinin bozulmasıyla karakterize indigesyonlardır.

Ön midelerdeki total biokimyasal aktivite düşer.

Etioloji:

Ani rasyon değişiklikleri, Rasyon kuru maddesinin %15 inden fazlasının değişimi, Protein ve kolay hazmedilebilir karbonhidrat miktarının aniden yükselmesi, Kaba lif bakımından yüksek rasyonlardan kolay hazmolabilir KH ı yüksek rasyona geçişlerde, Mera ve yeşil yemden slaja geçişlerde, Ahır besisinden albümince yüksek yeme geçişlerde, Farklı komponentleri olan rasyondan tek yönlü rasyona geçişlerde şekillenebilmektedir. Şeker pancarının aniden fazla verilmesi ve Buzağıda sütten bitkisel yeme ani geçiş yapılması durumunda da gözlenir.

Rasyonun dengeli olmaması: Rasyonda yeterli miktarda kolay fermente olabilir protein ve KH bulunmayışı bunların yanısıra rasyonun selüloz ve benzeri güç sindirilenlerden zengin oluşu, Kolay hazmolabilir kh fazlalığı, rasyonda mineral madde ve iz element noksanlığı(p s co cu mn). Özellikle Co eksikliği rumen bakterilerinin sayı ve çeşitleri üzerine olumsuz etkili olduğundan B12 vit. sentezi aksar. (Önemli)

Kötü kaliteli yem verilmesi: Düşük kaliteli slaj verilmesi. (kaba lif yüksek, kuru madde düşük)

Tek yönlü besleme

Kimyasal maddeler: antibiyotik, sülfanamid ve dezenfektan gibi antimikrobiyal etkili maddelerin tedavi amacıyla oral yolla verilmesi.

Psişik etkiler: hayvanların yerlerinin sık sık değiştirilmesi, sıra kavgası, gürültü huzursuzluk, ahır ısısı, yemleme.

Hayvanların uzun süre aç bırakılması: (3 günden fazla) aç kalan hayvanlara yavaşça yem verilmeli , kolay fermente olabilen KH verilmemeli rumen asidoz tehlikesine dikkat edilmelidir.

Yem alımının azalması: kalitesiz yem verilmesi,

Genel durum bozukluğuna yol açabilecek hastalıklar

Ön mide ve abomazum fonksiyon bozuklukları (hiperozmolarite ph yer değişikliği).

Diğer organ hastalıkları(ağız boşluğu bağırsak kc özofagus) ve ateşli genel hastalıklar sonucu sekonder olarak ön mide disfonksiyonları ortaya çıkar.

Patogenez :

Rumen florasının spesifik ortamı vardır. rasyon geçişlerinde süre uzatılması bu yüzdendir. Rumendeki flora 350 den fazla bakteri türünden oluşur ve mililitrede rumen içeriğindeki sayıları 10⁸- 10¹¹ arasıdır.  Bakteriler görevlerine göre sakkarolitik amilolitik selülolitik laktat sentezleyenler laktat değerlendirenler proteolitik dezaminasyon yapan, vitamin sentezleyenler olarak isimlendirilir. Belirli türlerin çoğalması belirli yem alınımıyla olur. rumen mikroflorasının spesifik oluşu daima verilen rasyon tipine adaptasyonun ifadesidir. Yani ruminantlarda yedirilen rasyonun tipine uygun mikroflora mevcuttur.

Ör: selulozca zengin yemler verildiğinde seluloz parçalayanlar ( bakteriodes succinogenes, ruminococcus flave faciens). Kolay fermente olan kh içeriği yüksek rasyonda amilolitik ve sakkarolitik m o artarlar.

İnfusorialar bakteri sayısını dengelerler. Protozoonlar ph ve ozmolarite değişikliklerine duyarlıdır. Salya sekresyonu azalırsa (ruminant salyası NaHCO3 ve Na2hpo4 ça zengin olduğundan) phsı 8,2-8,4 ve yüksek tampon kapasitesi vardır.normalde 12  14 litre/kg kuru madde olmalıdır. 10 lt altına düşerse tampon kabiliyeti azallır.üreaz aktivitesi azalır.

Rumen duvarındaki sinir sistemini paralize eder. Hayvaın iştahı ruminasyon sindirim hareketleri sindirim salgıları ve verimleri olumsuz etkilenir.

Sonuç olarak mikrobiel protein sentezi azalır.rumendeki mikroorganizma sayısı azalır.

   

Semptomlar:

Hafif olaylarda: verim depresyonu,hafif iştahsızlık, rumen hareket frekansı ve intensitesinde azalma, bazen ishal ve timpani göze çarpar. Genel durum solunum ve nabız pek bozulmamıştır.

İlerlemiş olaylarda: yemi reddetme, geviş getirmeme, timpani ile seyreden rumen hareketlerinin frekansı belirgin olarak azalır(5 dk 1 2), intensite azalır. Süt hayvanlarda süt verimi ve yağ miktarı besi hayvanlarında canlı ağırlık artışı azalır. Süt ineklerinde subklinik ketoz bulunur.

Kronik olaylarda:  sık sık nüksedici timpani gözlenebilir. Timpani genelde yem alınımından 3 5 saat sonra oluşur. Sindirim yetersizliğine bağlı olarak içeriğin omazuma sevki gecikir. Yavaş yavaş rumende dolgunluk ve venrale sarkma gözlenir. Rumenin dolgun görünüşüne rağmen hayvanda açlık hissi vardır. yabancı cisim yeme eğilimindedir(pika). İştah olmasına rağmen şiddetli zayıflama kaba ve mat kıllar yanında anemi hipoproteinemi kc fonksiyon bozuklukları enfeksiyonlara karşı savunma gücü zayıflaması görülür.

Rumen sıvısı muayene bulguları:

Ph nın normal olduğu toplam asiditenin azaldığı uçucu yağ asidi konsantrasyonunun düştüğü veya  m.o oranında değişiklik olduğu saptanır. Rumen sıvısı gri kahve renktedir. Çok sıvıdır. İçindeki ot saman liflidir. Rumen sıvısında sedimentasyon hızlıdır. Flotasyon yavaş olup infusoria sayısı çok azdır.

  

Tanı ayırıcı tanı:  

Sürüde süt ve süt yağı miktarında azalma, ca kaybı, ketoziste artış varsa bu hastalıktan şüphelenilir.

Besleme şartlarının bilinmesi yem analizleri rasyon terkiib diğer klinik bulgular teşhise yardımcı olur

Rumen sıvısı muayene sonuçları ve metabolik bulgular değerlendirilmelidir.

Hasta hayvanlar oral antimikrobik ilaçlardan sonra iyileşmezse bu hastalıktan şüphelenilir.

Diğer primer alimenter gıda indigesyonlarından klinik semptom ve rumen sıvısı muayene bulguları ile ayırt edilir.  Houfflaunddan ayırmak için atropin testi yapılır.

Sindirim sistemi parazitozlarından da sürekli sindirim bozukluğu ve zayıflama görülsede gaita testiyle ayrılır.

Sağaltım:

Diyet ve rasyon değişiklikleri önemli

Hafif olaylarda rasyonda hazmolabilir kh ve protein diğer olaylarda 2 gün kaba yem kısmen veya tamamen verilmez. İyi kaliteli kuru ot ve kolay sindirilebilir kh verilir.

Kuru maya bira ekmek mayası (100-500gr) verilebilir.

Bozulmuş rumen içeriğinin transportunu hızlandırmak için SODYUM SÜLFAT  1gr/kgcanlıağırlık (rumen sondası yada özofagus refleksi oluşturarak)

Sindirim kanalındaki toksik ve irritan maddelerin bağlanması için absorbanların verilmesi.(humin asit 100 500 gr/hayvan)

Rumen içeriğinin yumuşatılması için keten tohumu maserasyonu (20-30 lt suya 1 kg keten tohumu) örtücü etki sağlaması için parafin likit (500-1000ml) verilir.

Rumen flora stimulasyonu için taze rumen içeriği (0,5-5 lt) 2saatten önce alınmış olmamalı ani rasyon değişikliklerinde daha önce o rasyona adapte olmuş hayvanların rumen içeriği alınıp verilebilir veya rumen stimulanı(vetarumax)

Abomazum hareketleri ve sekresyonu uyarılması için acid hydrocloric dilatum 15-30 damla

Rumen hareketlerinin uyarılması için 10 15 dk süre ile rumene masaj günde 3 4 kez elektrovibratörle.

Subkutan insulin(yetişkin sığıra 100 200 IU

Parenteral kalsiyum uygulamaları (b1 vit, tonik ve restoratif ilaçlar, kc koruyucu ve safra söktürücü preparatlar her zaman için yararlı olur.