Yerli Sığır Irkları

1-Güney Anadolu Kırmızı (Kilis)

Yayılma Alanı : Kilis merkez olmak üzere, İçel’den Şanlıurfa’ya kadar olan Güney Anadolu Bölgesi
Verim Yönü : Kombine, süt ve et
Genel Tanımı : Asil ve zarif görünümlü, boyun kısa, baş dik, cidago belirgin ve yüksektir. Yaş ilerledikçe gerdanda kıvrımlı ve sarkık bir deri yapısı gelişir. Özellikle erkeklerde hörgüç benzeri bir oluşum meydana gelir. Vücut dar ve nispeten kısadır. Göğüs dar, sağrı kısa ve cidagodan daha yüksektir. Kuyruk bağlantı noktası sağrıdan yüksek ve vücuda bağlantısı kuvvetlidir. Bacaklar, genelde
narin yapılı, ince ve oldukça uzundur, arka bacaklar daha incedir. Vücutta harmoni bozuktur. Bu nedenle
sallantılı yürüyüş görülür. En çok rastlanan renk sarımsı kırmızıdır. Sarıdan kırmızıya ve kahverengiye kadar farklı renklilere rastlanmaktadır. Genel olarak burun etrafında vücut renginden daha açık bir halka vardır. Bacakların iç yüzeyleri, meme ve karın altı vücuda göre daha açık renktedir. Vücudun ön kısmı arkaya nazaran daha koyudur. Kuyruk püskülü siyah renklidir. Kısa boynuzlu sığır ırklarındandır. Boynuzlar dar, ince, yukarı ve iki yana doğru uzanır.
Irka Özgü Ayırıcı Özellikler : Vücut yandan bakıldığında kare şeklindedir. Türkiye’nin en iri ve süt verimi en yüksek yerli ırkıdır. Güney Anadolu ve Akdeniz’in sıcak iklimine uyum sağlamıştır. Kene ve kan parazitlerinin meydana getirdiği hastalıklara dayanıklıdır. Bakım ve beslemenin düzenli olmadığı şartlarda
çok az sorunla yetiştirilebilir. Uzun mesafeleri yürüyebilme yeteneğindedir. Davranışsal problemler ve meme başlarının küçük olması nedeniyle makineli sağıma uygun değildir. Analık içgüdüsü gelişmiştir. Buzağısını görmeyince sütünü vermez.
Yetiştirme Koşulları : İlkel bakım, besleme ve barındırma koşullarında yaygın olarak köy sürüleri şeklinde yetiştirilir. Mera devresi yılın dörtte üçünü bazı yerlerde ise tamamını kapsar. Ahırda yemleme yalnız kış aylarında yapılmaktadır. Hatay ve Adana gibi kışı ılık geçen yerlerde ahırlar genellikle sazdan ve kerpiçten,
Şanlıurfa ve Gaziantep gibi kışı nispeten soğuk geçen yerlerde ise ahırlar genellikle taştan yapılmıştır.

2-Yerli Güney Sarısı

Yayılma Alanı : Mersin’den başlayarak Hatay’a ve Şanlıurfa’ya kadar olan iller, başlıca Toros ve Amonos dağları ile Akdeniz arasında kalan bölgeler ve kısmen bu dağların kuzey ve doğusu
Verim Yönü : Kombine, et ve süt
Genel Tanımı : Küçük yapılı, kısa boynuzlu sığır ırklarındandır. Sağrı yüksekliği cidagodan daha fazladır. Sırt hattı düzdür. Renk kirli sarıdan kırmızı ve tarçın rengine kadar değişmektedir. Boynuz rengi siyahımsı koyudur. Göz etrafı, yüzün yan kısımları, boyun, kürekler ve kuyruk ucu daha koyudur. Burun ucu siyaha kadar değişen koyu renkte, burun ve ağız etrafında vücuda göre hafif açık renkli, bazen kirli beyaz bir halka bulunur. Bacakların iç tarafları açık renklidir. Tırnak rengi siyaha yakın koyu gri veya siyahtır.
Irka Özgü Ayırıcı Özellikler : Deri rengi siyaha yakın kahverengidir. Keçi gibi dağlara tırmanabilir. Hastalıklara dirençli, kötü çevre şartlarına dayanıklıdır. Engebeli arazilerde otlayabilme yeteneğinde olup dağlık bölgelere uyum sağlamıştır. Analık içgüdüsü gelişmiştir. Buzağısını görmeyince sütünü vermez.
Yetiştirme Koşulları : İlkel bakım, besleme ve barındırma koşullarında yaygın olarak köy sürüleri şeklinde yetiştirilir. Hayvanlar nisan, mayıs aylarında otlamaları için dağlara gönderilir ve insan müdahalesi olmadan 6-7 ay dağlarda kalır, kar yağışıyla birlikte köye dönerler.

3-YERLİ KARA

Yayılma Alanı : Orta Anadolu
Verim Yönü : Kombine, et ve süt
Genel Tanımı : Yükseklik ve ağırlık itibariyle küçük yapılı, kısa boynuzlu sığır ırklarındandır. Boyun genellikle orta uzunlukta, ince kıvrımlar mevcut ve gerdan az gelişmiştir. Vücut uzuncadır. Göğüs orta derecede derindir. Kaburgaların kısa olması nedeniyle göğüs omuzlar arkasında çok dardır. Omuz genellikle dar ve uzun olup meyillidir. Sağrı sivri, meyilli ve cidagoya nazaran daha yüksektir. Sırt çizgisi düzdür. Arka kısım daha geniş ve yüksektir. Kulağın iç yüzeyi sık kalın kıllarla örtülüdür. Baş buruna doğru incelir, göz çukurları
belirgindir. Boğalarda baş büyükçe, profili hafif dışbükeydir. İneklerde baş dar ve küçük, yüz uzun ve burun ucunda dışbükeylik bulunmaz. Kemik yapısı incedir. Bacaklar kısa, tırnaklar sağlamdır. Kıl rengi kuzguni siyahtır. Genellikle derisi kalın ve serttir. Erkek ve dişiler boynuzludur. Boynuz genellikle ince yapılı ve ay biçimindedir.
Irka Özgü Ayırıcı Özellikler: Yetersiz bakım ve besleme koşullarına oldukça dayanıklı, hastalık ve zararlılara karşı direnci yüksektir. Analık içgüdüleri gelişmiştir. Buzağısını görmeyince sütünü vermez.
Yetiştirme Koşulları : Karasal iklimde, ilkel bakım, besleme ve barındırma koşullarında ekstansif olarak yetiştirilir

4-DOĞU ANADOLU KIRMIZISI

Yayılma Alanı: Başta Erzurum, Kars ve Ardahan illeri olmak üzere Doğu ve Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi

Verim Yönü: Kombine, et ve süt

Genel Tanımı: Küçük yapılı, sert mizaçlı, kemik yapısı sağlam, göğsü dar ve derisi kalındır. Genellikle sağrı dar, keskin, sivri ve düşüktür. Sağrı cidagodan yüksektir. Renk kırmızı ve tonlarındadır. Kulak kenarları, boyun, göğüs, ön bacakların ön yüzleri, tırnakların deriyle birleştiği kısımlar koyudur. Kısa boynuzlu (brahyceric) sığır ırklarındandır. Erkek ve dişiler boynuzludur. Boynuzlar koyu renk tonunda olup öne doğru kıvrım yapmaktadır.

Irka Özgü Ayırıcı Özellikler : Küçük cüsseli olmakla birlikte güçlüdür. Olumsuz çevre şartlarına dayanıklıdır. Kalitesiz yemlerle hayatını sürdürebilir. Engebeli alanlardaki otlakları değerlendirebilir ve hastalıklara karşı direnci yüksektir. Sürü ve analık içgüdüsü gelişmiştir. Buzağısını görmeyince sütünü vermez.

Yetiştirme Koşulları : Karasal iklimin hüküm sürdüğü, engebeli arazilerde ve ilkel barınakların bulunduğu şartlarda yetiştirilmektedir. Mayıs ayından itibaren meraya ve yaylalara çıkarılır. Genellikle yılın altı ayını merada geçirir. Mera süresince ek yemleme yapılmaksızın köy sürüleri şeklinde yetiştirilir.

5-ZAVOT

Yayılma Alanı : Kars, Ardahan illeri ve çevresi
Verim Yönü : Kombine, süt ve et
Genel Tanımı : Vücut orta irilikte ve sağlam yapılıdır. Sırt hattı düz, kemikler sağlam, deri elastiktir. Genelde beyaz renkli olup açık sarı renkli olanlarına da rastlanır. Merme açık, koyu veya lekeli olabilir. Baş süt tipi sığır ırklarına benzemektedir. Dişiler ve erkekler boynuzludur.
Irka Özgü Ayırıcı Özellikler : Bölgeye adapte olmuş, zor iklim şartlarına ve hastalıklara karşı dayanıklıdır.

Yetiştirme Koşulları : Karasal iklimin hüküm sürdüğü, engebeli arazilerde ve ilkel barınakların bulunduğu şartlarda yetiştirilmektedir. Mayıs ayından itibaren meraya ve yaylalara çıkarılırlar. Genellikle yılın altı ayını merada geçirirler. Mera süresince ek yemleme yapılmaksızın köy sürüleri şeklinde yetiştirilir.

6-BOZ IRK

Yayılma Alanı : Trakya, Marmara, Kuzey ve İç Ege, Batı Anadolu
Verim Yönü : Kombine, et ve süt
Genel Tanımı : Vücut sağlam yapılıdır. Sağrının kuyruk sokumuna yakın kısmı oldukça dardır, bu nedenle üstten bakıldığında üçgen şeklinde görünür. Erkeklerde vücut önden arkaya doğru daralır. Sağrı cidagoya göre daha yüksektir. Kıl rengi açık gümüşiden koyu kül rengine kadar değişir. Boğaların göz etrafında gözlük gibi koyu bir halka mevcuttur. Mermenin etrafı ise siyah bir halka ile çevrilidir. Kulakların içi siyah kıllarla kaplıdır. İnekler boğalara göre daha açık renkli olurlar. Genellikle boyun, döş, göğüs, omuzların alt kısımları ve bacaklar vücudun diğer yerlerine göre daha koyudur. Deri rengi koyu gri, tırnaklar ise siyahtır. Anüs bölgesinin siyah renkte olması ırkın saflığı konusundaki işaretlerden biri olarak kabul edilir. Buzağılar açık
kahverengi doğar, büyüdükçe renk griye dönüşür. Erkek ve dişiler boynuzludur. Boynuzlar hilal şeklinde,
yapısı dairesel kesitli ve boğumsuzdur.
Irka Özgü Ayırıcı Özellikler : Ani yem değişikliklerine dayanıklıdır. Düşük kalitedeki yemleri değerlendirebilecek sindirim sistemine sahiptir. Her türlü olumsuz doğa şartlarına, yetersiz beslenmeye ve hastalıklara karşı oldukça dayanıklıdır. Hastalandığı takdirde çok hızlı iyileşir. Güçlü ve sert tırnaklara sahiptir. Hırçın ve saldırgan mizaçlı olup, yavrusunu ve bulunduğu sürüyü koruma içgüdüsü oldukça gelişmiştir. Buzağısını görmeyince sütünü vermez.
Yetiştirme Koşulları : Irkın doğal yaşam alanları genelde dağlık bölgelerdeki orman içleri ve engebeli arazilerdir. Bu tür alanlarda insan müdahalesi olmadan yaşama, beslenme ve üreme yeteneğine sahiptir.