1) KİMYASAL SAPTANMA METOTLARI
Kimyasal saptamanın amacı daha önce biyoessay yöntemi ile saptanmış
olan bir hormonun
kimyasal
yapısının (sequenz) ortaya konmasıdır. Daha çok peptid yapısındaki hormonlarda
kullanılmaktadır.
2) BİYOLOJİK SAPTAMA METOTLARI
a)Bioassays
Prensip olarak her hormonal aktif maddenin oluşturduğu biyolojik
aktivite biyoassay'in kapsamına girer (Ör: Test edilen hormon= Oksitosin;
Biyolojik kaynak=Farenin uterusu; Ölçülen etki= Kasların kontraksiyonu). Burada
amaç hormon verildikten sonra bir hücrenin, bir dokunun veya bir canlı hayvanın
(kobay, fare, hamster....) biyolojik aktivitesini saptamaktır. Bu metod daha
önceleri steroid hormonların (Östrojen,Progesteron, Cortisol, Testesteron)
saptanmasında kullanılmışsada daha sonraları terk edilmiştir. Allen-Doısy test
östrojen saptamada bazı kez kullanılmaktadır. Ayrıca kuvvetli biyolojik etkiden
dolayı Prostaglandinlerin saptanmasıda bu yöntemle mümkündür.
b) Reseptorassays
Bu metot ile bir molekülün kendi reseptörlerine bağlanış durumu
incelenmektedir. Böylelikle
hormonların
yalnızca ilk adımdaki etkisi saptanır. Ama daha sonraki haber verici etki
bellirlenemez.
Burada
spesifik bağlantı yerlerinin (Reseptör), spesifik olmayan bağlantı yerlerine
oranı
saptanmaktadır.
c) Bir hücrenin hormonsekresyon düzeyinin
ölçülmesi (Hemolitik plaque-Assay)
Hormon sekresyonunun tek hücrelerde saptanıp, ölçülmesi esasına dayanır.
Immunolojik
temellere
dayanan bu yöntem, ımmun kompleksinin eritrositlere bağlanması, hücre membranınını
böylelikle geçirgen kılarak
eritrositleri lise etmesi şeklinde olmaktadır.
3) HORMONLARIN İMMUNOLOJİK TANISI
Immunolojik tanı antikorların kendi antijenlerini selektif (=seçerek)
tutmalarına dayanmaktadır.
Spesifik
(=özel) antikorların yanısıra analize edilecek madde marke edilmiş yani kanıtlanmış
formda
olmalıdır.
Kısa bir süre öncesine değin Radioimmunoassay adı verilen radyoaktif işaretleme
yöntemi
kullanılırken,
günümüzde peptidlerin enzimlerle (Enzymimmunoassay) veya biotin ile
(Biotin-Avidin-
Assay)
işaretlenmesine dayanan test yöntemleri kullanılmaktadır. Ayrıca bazı
maddelerden salınan ışık ile(Lummineszens-Assay) veya floresanrenklerle
(Floresansimmunoassay) saptanacak olan molekülün işaretlenmesi gibi yöntemlerde
vardır.
a) Radioimmunoassay (RIA)
Prensip olarak saptanacak hormon, bellirlenmiş düzeydeki aynı hormon
ile
işaretlenmiş
yapıdaki spesifik antikorla birleştirilmektedir. Inkubasyonda denge sağlanıncaya
değin,
oranına göre işaretlenmiş ve işaretlenmemiş hormonlar bağlanırlar. Bağlanmış işaretli
maddenin miktarına bağlı olarak, işaretli olmayan maddedeki (alınan örnek:
Serum, plazma, süt) var olan miktar saptanır. İşaretlenmiş hormonun radyoaktif
formda olması gerekmektedir. Yani bu testte prensip radyo aktif işaretlenmiş ve
işaretlenmemiş Antijenlerin spesifik bir antikora bağlanmak için yaptıkları yarışa
dayanmaktadır.
Radioimmunoassay her immunoassay gibi maddenin miktarını veya
konsantrasyonunu değil,
immunreaksiyonunu
ölçer.
Kısa bir süre öncesine değin Steroidlerin (Cortisol, progesteron,
17--Östradiol, Östron,
testesteron....)
ölçümü RIA yöntemi ile yapılmaktaydı, fakat son yıllarda radyoaktif etkisinden
dolayı bu
yöntem
bırakılmış ve yerini EIA yöntemi almıştır. Ayrıca Prostaglandinlerin (Eicosanoid)
analizi RIA ile
yapılmaktadır.
b) Enzymimmunoassay (EIA, ELISA=Enzyme linked
immunosorbant assay)
ELISA' lar günümüzde mikropaletlerde yapılmaktadır. Antikorlar sıkıca
polystrol
(mikropaletlerdeki
özel odacıklar) yüzeyine tutunurlar, geriye kalan bağlantı yerleri antikor
tarafından
tanınamayan
protein tarafından bloke edilirler. Buraya süt proteinleri veya sığır serum
albumini katılır.
İşte bu
immobilize antikora ölçülecek olan solüsyondaki peptid veya protein hormonu
eklenir. Burada
ölçülecek
olan peptid veya protein enzime bağlanmış olan peptid veya protein ile
(Antijen) antikorların
spesifik
bağlanma yerleri için yarışır. Antikor nedenli az enzim bağlarsa bakılan
örnekte o ölçüde fazla
peptid
veya protein vardır. Bu yöntemlede steroid ve Eicosanoidlerin (PGF2, PGE,
PGI.....) saptanması mümkündür.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder