JİNEKOLOJİK ÖRNEK ALMA YÖNTEMLERİ

İNEKLERDE ÖRNEK ALMA YÖNTEMİ

1. UTERUSTAN ÖRNEK ALMA:

Örnek alma kateteri kullanılmadan önce mutlaka sterilize edilmelidir. Muayeneye başlamadan önce vulva ve perineal bölge dezenfekte edilmelidir. Vulva ve perineal bölge temizlendikten sonra, kuyruk yana doğru alınır ve vulva dudakları açılarak irrite etmiyecek bir antiseptik solüsyon ile hafifçe temizlenir veya sprey tarzındaki antiseptikler sıkılarak dezenfekte edilir.

Daha sonra kateter (örnek alma pipeti) rekto vaginal yöntemlerle cervix'e doğru yöneltilir ve

mümkün olduğunca cervixten corpus uterilere doğru ilerletilir, daha sonra pipetin içinde bulunan örnek

alma tüpü ileriye doğru itilerek cornu uteriye yerleştirilir ve kendi ekseni etrafında döndürülerek uterus

içerisinden sıvısal örnekler toplanır. Gereçin iç kısmı geriye doğru çekilir ve dış kısmıyla birlikte dışarıya alınır. Bu yöntemle cervix ve özellikle vaginada meydana gelebilecek bulaşmalar önemli ölçüde önlenir ve uterustan steril örneklerin alınması sağlanmış olur. Kontaminasyondan korunmak amcıyla örnek alınacak gerecin dış tüpünün ucu jelatin bir tıpa ile kapatılabilir ve ince katman örnek almadan önce uterus içerisinde delinir ve böylelikle cervix ve vaginadan kaynaklanan bulaşmalar önlenir.

2. VAGİNADAN ÖRNEK ALMA

Vaginal sıvılar veya vaginal mukus özel olarak yapılmış platin öze veya yine özel olarak yapılmış vaginaya spekulum yardımıyla yerleştirilen pamuk svaplar yardımıyla alınabilir. Vaginanın anterior kısmındaki ve cervixin dış deliğindeki mukusun aspirasyonu için steril pipetlerden yararlanılabilir. Bu tür uygulamada bütün hijyenik koşullara uyulsa bile, kontaminasyon önemli bir sorundur.

KISRAKLARDA ÖRNEK ALMA YÖNTEMİ

1. UTERUSTAN ÖRNEK ALMA

Kısraklarda uterustan örnek alma genellikle endometritislerin tanısı amacıyla yapılır.

Kısraklarda uterustan örnek almada;

a) Örnek mutlaka uterustan alınmalı

b) Örnekler uterus lumeninden toplanmalı

c) Kullanılan yöntem az sayıda yardımcıya gereksinim duymalıdır.

Bu temel ilkeler göz önünde tutulduğunda, uterustan örnek alma spekulum kullanılarak ve

korunmalı örnek alma tekniği şeklinde iki yöntemle yapılmaktadır.

A= Spekulum yardımı ile örnek alma tekniği

Gerek tüp gerekse metal spekulumlardan her ikiside bu yöntemde kullanılabilmektedir.

Spekulumlar kullanılmadan önce mutlaka sterilize edilmelidir. Kısrak muayeneye alınmadan önce,

uygun bir şekilde kontrol altına alındıktan sonra perineal bölge temiz su ile veya hafif antiseptiklerle

yıkanmalı ve kurulanmalıdır. Daha sonra üzerine steril kayganlaştırıcılar dökülen spekulumlar vaginal

muayenede belirtildiği şekilde vaginaya yerleştirilmeli ve cervikse kadar ilerletildikten sonra ayar vidası

aracılığı ile açılmalıdır. Uzunca bir çubuk yardımıyla hazırlanan steril swap vaginada hiçbir yere

değdirilmeden dışarı çıkartılmalıdır.

B= Korunmalı örnek alma tekniği

Bu teknikte swap, plastik, metal veya bir başka maddeden yapılmış yuvarlak bir boru içerisine

yerleştirilir. Örnek alacak Veteriner Hekim steril naylon bir eldiven giyer ve içerisinde swap çubuğu

bulunan metal veya plastik tüpü kolu boyunca eldivenin içerisine yerleştirir. Eldivenli el steril jel ile

kayganlaştırdıktan sonra vaginaya yerleştirilir ve cerviks uteri saptandıktan sonra işaret parmağı ile cervix uterinin dış deliği boyunca içeri sokulur. Örnek alma tüpü işaret parmağı boyunca cervixe doğru

ilerletilir ve eldivenin işaret parmağı bölümündeki ince plastik son bir darbe ile yırtılır.

Bu son işlemin mümkün olduğunca cervix uteri içerisinde ve ani bir darbe ile yapılması en ideal olanıdır. Daha sonra işaret parmağının rehberliğinde koruyucu tüp uterusa ilerletilir ve koruyucu tüp içerisindeki swap yavaşça uterus içerisine itilerek bir kaç kez döndürülerek uterus örneği alınır. Daha sonra yavaşça swap koruyucu tüp içerisine çekilir ve koruyucu tüple birlikte eldiven içerisine alınarak el vaginadan dışarıya çıkarılır.

Bu metodun avantajları;

- Herhangi bir yardımcıya gerek duyulmaz

- Örneği alacak hekim kısrağın direk olarak arkasında durmaz

- Bulaşmalar en az düzeydedir

- Uterus içerisine giriş emniyetlidir

Dezavantajları ise;

-Cervix'in durumu ve östrus evresi gözlenmez

- Östrustaki kısraklarda uterustaki bakterileri elimine etmek oldukça güçtür.

2.VAGİNADAN VE KLİTORİSTEN ÖRNEK ALMA

Kısrakların vaginasından alınacak örnekler spekulum kullanılarak yapılmaktadır. Kısraklarda

klitoristen örnek alma veneral hastalık taşıyıcılarında, kısrakların kontagios metritisin'in (CEM)

kontrolünde önemli yer tutmaktadır. Klitoristen örnek almadan önce kısrak ve vulva bölgesi belirgin bir

şekilde görülebileceği halde ayakta tutulmalıdır. Bir yardımcı kuyruğu yana doğru tutmalı ve birden fazla kısraktan örnek alınacaksa yardımcıda kullanılıp atılan naylon eldiven giymelidir. Vulva dudakları kuru bir kağıt havlu ile temizlendikten sonra steril eldiven giymiş veteriner hekim vulva dudaklarını iki kenara doğru açarak klitorisi belirgin görülebilir bir hale getirir. Daha sonra küçük bir swapla klitoral fossa ve merkezi klitoral sinus'a dokundurularak örnek alınır. Hastalık riski fazla olan kısraklarda fossa ve sinus için ayrı ayrı swap kullanılması önerilmektedir. Alınan klitoral örnekler bir taşıyıcı vasat (Örn: Amies veya Stuarts) içerisinde labortuvara gönderilmelidir.

Klitoral swaplar aşağıdaki durumlarda tam olarak alınmazlar:

- Kısraklarda aşıma gitmeden önce

- Yardımcının yetersiz olduğu durumlarda

- Klitoral sinusun yaralanması halinde aşırı derecedeki sancı nedeniyle

- Çok büyük swapların klitoral sinus için kullanılmaları durumunda

- Transport mediumunun yetersiz olması durumunda yeniden swap almaya gerek

duyulabilir.

KOYUN VE KEÇİLERDE ÖRNEK ALMA

Koyun ve keçilerden alınacak vagina ve uterus örnekleri genellikle spekulum kullanılarak, cervix uteriden veya vaginanın anteriorundan swap yardımıyla inek ve kısraklarda anlatılan biçimde alınırlar.

KÖPEK VE KEDİLERDE ÖRNEK ALMA

Köpek ve kedilerde genital organlardan örnek alma çoğunlukla infertilite nedenlerinin

araştırılmasında ve vaginal sitoloji amacıyla kullanılır. İnfertilite nedenlerinin araştırılması için

mikrobiyolojik amaçlı örnekler için normal bakteriyolojik swaplar kullanılır. Köpekler bir masa üzerinde

ayakta tutulurlar vulva ve vagina bölgeleri temizlendikten sonra, tüp veya metal spekulumlar vaginaya

yerleştirilir ve swap çevre dokulara değdirilmeden cervixe kadar ilerletilir ve cervixte bulunan uterus

akıntısından örnek alınır. Vaginal smear için örnek alma yöntemi, ilgili bölümde ayrıca anlatılacaktır.