LEVREK YETİŞTİRİCİLİĞİ

Levrek balığı (Dicentrarchus labrax) (Sea bass)

ü  Levrek balığının ülkemizde Ege, Akdeniz ve Karadeniz bölgesinde yetiştiriciliği yapılmaktadır

ü  Kumlu, çamurlu, sığ biyotoplarda, nehir ağızlarında yaşayan bir balıktır.

ü  Sıcaklığa ve tuzluluğa karşı toleranslı bir türdür (Nehir ağızlarında)

ü  Havaların soğuması ile birlikte kışlamak için derin sulara göç eder.

ü  Karnivor bir balık türüdür.

ü  Bazen yalnız bazen de sürüler halinde dolaşır

ü  Genç dönemlerinde eklem bacaklılar ile

ü  Ergin dönemleri de küçük balıklar, kafadanbacaklılar ve eklembacaklılar ile beslenirler.

Morfoloji

ü  Vücut lateral’den hafif yassı

ü  Derisi ctenoid pullarla kaplı

ü  Cycloid pullar ense ve yanaklar üzerinde

ü  Yanal çizgi üzerinde 65-80 arası pul

ü  Dorsal yüzgeç araları geniş

ü  Dorsal yüzgeçte 8-10 adet diken ışın

ü  II. Dorsal yüzgeçte 1 diken, 10-14 adet yumuşak ışın

ü  Operkulumda gri-siyah lekeler

ü  Operkulum üzerinde sert diken ışınlar

ü  Damak ve dilde dişler

ü  Tatlı sularda büyüyebilir fakat üreyemezler.

ü  5-28 °C arası sularda yaşayıp 12-14°C arasında yumurta bırakırlar.

ü  Levrek balıkları Akdeniz’de ocak-mart ayları arasında yumurta bırakırlar.

ü  Doğal ortamda 1 kg’lık bir dişi 290.000-350.000 adet yumurta bırakabilmektedir.

ü  Tuzluluk değişimlerine karşı dayanıklı olup, % 3-50 tuzluluğa kadar yayılım gösterir.

ü  1 yaşına kadar gonadları gelişim göstermez

ü  13-15. aylarda testis ve ovaryumları farklılaşır

ü  3. yılda kaliteli sperm

ü  Dişiler doğal şartlar altında ancak 3. yılda yumurta bırakabilirler.

ü  Büyüme hızı bir yaş grubu bireylerde en fazla durumdadır.

ü  Cinsel olgunluk dönemlerinde ağırlık artışı dişilerde erkeklerden daha fazladır.

ü  Erginleşme süreleri ve ağırlıkları bulundukları ortama göre değişir.

Yetiştiriciliği

1- Anaçlar ve Yumurtlama

ü  Anaçlar yetiştiricilik yoluyla veya doğal ortamdan çeşitli avlanma teknikleriyle yakalanan bireylerden oluşturulur.

ü  Anaç bireyler yumurtlama döneminden önce yüksek kalitede taze yem ile kalamar, sübye ve karides etine dayalı pelet yemlerle günde 1-3 kere vücut ağırlığının (kg) %1-1.5’ğu kadar beslenmelidir.

ü  Verilen yemler %50-55 protein ve %10-15 deniz orijinli canlıların yağlarından oluşan içeriğe sahip olmalıdır.

ü  Anaçların tutulduğu tanklar, anaçların büyüklüğüne ve stok yoğunluğuna bağlı olarak değişim gösterir.

ü  Balıklar 10-15 kg/m³ olacak şekilde stoklanır.

ü  Dişi erkek oranı anacın durumuna göre 1:1, 1:2 veya 2:3, Su sıcaklığı 14-15 C olmalıdır.

ü  Tanklarda doğal deniz suyu tuzluluğu kullanılır.

ü  Yumurtaların pelajik yapısından dolayı tankların su çıkışları yüzeydendir.

ü  Anaç bireylerden doğal yollarla, sağım yöntemiyle ve hormon müdahalesi ile yumurta temin edilebilir

ü  Fakat sağım, yumurtaların küçüklüğü ve döllenme oranının düşük olmasından dolayı yapılmaz.

ü  Anaçlara yumurta sayısını ve kalitesini arttırmak amacıyla hormon uygulaması yapılabilir,

ü  HCG uygulaması bağışıklığa neden olduğu için tercih edilmez.

ü  LH-RH uygulaması plazmadaki gonadotropin düzeyini yükselttiği için tercih edilir (1-20 μgr/kg) .

Anaçlarda yumurta ve sperm olgunlaşması

Üreme dönemine giren levreklerin gonadlarında yumurta hücrelerinin oluşması ve atılması dört dönemde olur.

                A) Pregametik Dönem: Haziran ve Ekim aylarında gonadlarda olgunlaşma yoktur.

                B) Gametogenesis: Ekim ve Ocak aylarında oosist stoplasmasında yağ damlacıkları ve kortikal alveoller görülür.

                C) Yumurtlama Dönemi: Ocak ayında başlar, mart ayında biter. Bu dönemde yumurta dışarı atılır.

                D) Dinlenme Dönemi: Nisan–Mayıs ayları arasında gözlenir. Ovaryumlar da atretik oosit’ler, testislerde artık yapılar gözlenir.

ü  Levrek balıklarında spermlerin testislerindeki gelişimi spermatogoniumların aktif şekilde testis kanalları duvarında çoğalması ile başlar.

ü  İlk önce spermatogoniumlardan primer spermatozitler, onlardan da sekonder spermatozitler meydana gelir. 

ü  Testiküler kanal boşluklarında toplanan ve burada uygun şartlar oluşuncaya kadar bekleme pozisyonuna giren spermler, gonadotropin etkisi ile dışarı atılmaya hazır hale gelir.

Yumurta özellikleri ve kalite kriterleri

ü  Kemikli balıklarda yumurta boyları türler ve türlerin kendi içindeki bazı koşullara göre değişiklik gösterir.

ü  Türün yumurta çapı büyüdükçe yumurta sayısı azalır, çıkan larvaların boyu ve yaşama oranı artar.

ü  Aynı tür içindeki yumurtaların boyutları arasındaki farklılık anaçların beslenmesi, büyüklüğü, yumurtlama zamanı, hormon uygulamaları, ortam koşulları, genetik faktörler, ve bölgesel farklılıklara bağlıdır.

ü  İnkübasyona alınacak yumurtaların kalitesi, ileride çıkacak larvaların kalitesine direkt etkilidir. Bu bozukluklar inkübasyon öncesinde ve sonrasında belirlenmelidir.

ü  Yumurtaların %40’dan fazlası ölü ise zorunlu kalınmadıkça bu grup üretime alınmamalıdır.

ü  Yine çok sayıda yağ damlası içeren yumurtalar üretime alınmamalıdır.

Yumurtaların inkübasyonu

ü  Uygun ortamlarda anaçlar tarafından bırakılan yumurtalar hassas biçimde toplanmalıdır.

ü  Yumurtalar toplama, tartım, vb aşamalarda hava ile mümkün olduğunca az temas ettirilmeli ve çok miktarda yumurtanın üst üste birikmesi engellenmelidir.

ü  Yumurtalar uzun süre nakledilecekler ise 15-20 L’lik plastik kaplar kullanılabilir.

ü  Yumurtalar inkübasyona alınmadan önce gerek duyulursa dezenfeksiyon işlemine tabi tutulmalıdır.

ü  Levrek yumurtaları %29-47 tuzlulukta açılır (çatlar).

ü  Levrek yumurtaları için en iyi inkübasyon ısısı 14-16°C’dir.

Yumurtalarım embriyolojik gelişimi

Levreklerde larval dönem

ü  Yumurtanın embriyolojik gelişmesini tamamlaması ve yumurta kapsülünü terk etmesiyle birlikte larval safhaya geçilir.

ü  1- Prelarval Evre: Levrek larvalarının yumurtadan çıktıklarında ağız ve anüsleri kapalıdır. Larvalar pasif durumdadır, baş aşağı dururlar ve kendi vitellüs keselerinden sağladıkları enerji ile hayatlarını sürdürürler.

ü  2-Postlarval Evre: 15-16 C 5.günde sonunda ağız ve anüsün açılması ile başlar.

Levrek larva yetiştirme dönemleri

1- Larval Dönem:

ü  Prelarval dönemde, larvalar yoğun üretim koşullarında 80-200 adet/L olacak şekilde larva tanklarına yerleştirilir.

ü  İdeal stok yoğunluğu 100-125 adet/L’dır.

ü  Tanklar silindir-konik yapıda olup polyester malzemeden üretilmiştir.

ü  Tankların hacimleri uygulanan tekniğe göre 2-15 m³ ‘e kadar değişim gösterebilir.

ü  İdeal larva tankları 4-6 m³ hacmindedir.

ü  Larvaların kolayca izlenmesi için tanklara pencere, mazgal açılmalıdır.

ü  Havuzların etrafı rahat çalışmaya elverişli olmalı, alttan ve üstten su çıkışları mevcut olmalıdır.

ü  Larva yetiştiriciliğinde açık ve kapalı sistemler kullanılır.

ü  Açık devre sistemlerde; su kriterleri larvanın gerek duyduğu şartlara göre hazırlanır ve üretim tanklarına gönderilir.

ü  Balıklar tarafından kullanılan su daha sonra deşarj edilir.

ü  Saatte % 5 değişim ile başlayan su debisinin larval dönem sonunda saatte % 50’ye çıktığı düşünülürse kullanılan su miktarına bağlı enerji tüketiminin fazlalığı ortaya çıkar.

ü  Kapalı devre sistemlerde; Tanklarda kullanılan su önce toplama tankına  Buradan gerekli su yenilenmesi yapıldıktan ve tuzluluğu tekrara ayarlanır. Buradan kum filtrelerine geçer ve beraberinde getirdiği süspansiyon haldeki partikül maddelerden ayrılarak UV filtrelere gönderilir.

ü  Bu işlem sırasında bünyesindeki tüm mikroorganizmalardan  arınarak biyolojik filtreye girer.

ü  Balık dışkıları, yem artıkları ve ölü balıklardan dolayı yükselen amonyak miktarı da dengelenir

ü  Kapalı devre sistemler, suyun ısıtılmasında veya soğutulmasında kullanılan enerji açısından avantajlıdır.

ü  Yine larva için tehlikeli olan suyun fiziksel ve kimyasal değişimleri ani farklılıklar göstermez.

ü  Bununla birlikte kapalı devre suyunun her gün analizi yapılarak amonyak miktarı kontrol edilmelidir. Aksi takdirde ani ölümler görülebilir.

ü  Yetiştiricilikte sistem farkı gözetmeksizin larva için gerekli olan fiziko-kimyasal koşullar ve besleme özellikleri optimum düzeyde olmalıdır.

ü  Su sıcaklığı 15-16°C olup ortam karanlıktır.

ü  Levrek larva yetiştiriciliğinde uygulanan tuzluluk düşürme tekniği yaşama oranını olumlu yönde etkiler.

ü  Bunun yanı sıra hava kesesi oluşmasını arttırması ve buna paralel olarak deformasyonun azalması bu tekniği daha da kullanılır hale getirmiştir.

2-Sövraj (mikropartikül yemlere geçiş) dönemi:

ü  Larval dönemin tamamlanması olarak kabul edilen 38-42 günler arasında larvalar canlı yemden mikropartikül yeme adapte olacakları sövraj bölümüne alınırlar.

ü  Bu bölümde işletmenin kapasitesine göre belirlenmiş sayıda 10-15 m³’lük tanklar kullanılır. Tankların dip kısmı konik olup, su çıkışları merkezi ve diptendir.

ü  Balıkların yaşına bağlı olarak su çıkışlarına yerleştirilen krepinlerin göz açıklıkları 500, 1000 ve 2000 mikron arasında değişmektedir.

ü  Ünitede aydınlatma süresi 16 saat olup otomatik zamanlayıcılar yardımı ile ayarlanmaktadır.

ü  Mikropartikül yemlerin dağıtımında otomatik yemlikler kullanılmaktadır.

ü  Bu bölümde de açık veya kapalı sistemler kullanılabilir.

ü  Ortama verilen toz yem su kalitesini çok hızlı değiştirdiğinden kapalı devre sistemlerde su kalitesinin sürekli kontrolü sağlanmalıdır.

ü  Hastalık risklerini azaltmak için açık sistemler bu aşamada daha faydalıdır.

ü  Tanklara verilen su kum ve UV filtrelerden geçirilerek larvalara verilmelidir.

ü  Levrek balıklarının sörvajında kullanılan mikropartikül yemler ilk dönem 80-150 μm büyüklükten başlayarak larva gelişimine göre 500 μm büyüklüğe kadar kullanılır.

ü  Sörvaj uygulaması 15-16 gün devam eder.

ü  Sörvaj boyunca su sıcaklığı ortalama 20°C olup, tanklarda su debisi % 50-100 arasında değişim gösterir.

ü  Ölümler sörvajın ilk gününde toz yeme adapte olamamaya bağlı olarak artabilir.

3- Ön Büyütme:

ü  Bu sistemde kullanılan tankların teknik özellikleri sörvaj ünitesinde kullanılan tanklarla aynıdır.

ü  Ön büyütmede kapalı devre sistemler kullanılmaz.

ü  Balıklar burada ağ kafeslere çıkarılmak için gerekli olan 1.5-2 gr ağırlığa kadar büyütülürler.

ü  Ancak ülkemizde yavru bireyler 0.5-1 gram arasında da kafes sistemlerine de çıkarılmaktadır.

ü  Ön büyütme ünitesinde balıklar sürekli gözlenerek, hastalık risklerine karşı gerekli önlemler alınmalıdır.

ü  Ön büyütme sistemlerinde 10-15 m³ arasında değişen silindir tanklar kullanılmaktadır.

ü  Su sıcaklığı 19-21°C olup 16 saat ışıklandırma uygulanır.

ü  Tanklarda doğal deniz suyu tuzluluğu kullanılır.

ü  Yemleme oranı % 6 ile başlayıp %4’e kadar düşer.

Büyütme

                Akuakültür tesislerinden veya doğal ortamdan temin edilen levrek yavruları porsiyonluk boyuta getirilmek üzere kara veya deniz ortamına kurulan tesislerde farklı teknikler kullanılarak büyütülür.

                A) Ekstansif Yetiştirme Yöntemi

ü  Sahil şeridinde bulunan dalyan ve gölet gibi doğal alanlardan yararlanılır.

ü  Burada yavru temini tamamen doğal olup, ortamda diğer türlerle birlikte polikültür yapılmaktadır.

B) Yarı Entansif Yetiştirme Yöntemi

ü  Bu sistemler karasal alanlarda kurulu olan toprak veya beton havuz sistemleri ile portatif olarak kullanılan branda havuzları kapsamaktadır.

ü  Havuzların şekilleri ve büyüklükleri değişik yapılarda olabilir.

ü  Bu sistemlerde su değişimi ve beslenme kontrol altındadır.

ü  Toprak havuzlarda hektar başına 1-4 ton arası ürün alınabilir.

C) Entansif Yetiştirme Yöntemi

ü  Dünyada ve ülkemizde yoğun olarak kullanılan bu yöntemde yüzer ağ kafes yapılarında yetiştiricilik yapılmaktadır.

ü  Günümüzde kıyılarda, açık denizlerde ve okyanuslarda bile güvenlik içinde kurulabilecek sistemler planlanmaktadır.

ü  Kafes sistemleri sabit kafesler, yüzer kafesler, dalgıç kafesler ve döner kafesler olarak 4 ana grupta toplanır.