Bronkopnomoni

Bunlar içerisinde bronkopnomonilerden supuratif yani lobuler, fibrinöz yani lober pnomoni bakın burada(slayt) yayılış biçimlerine göre lobuler olanlar daha yama tarzında ve sınırlı farklı renklerde mozaik benzeri bir yayılım gösterirken; fibrinöz yani lober olanlar öldürücü olan komplikasyonları daha fazla olan pnomoni türüdür. Supuratif olanlarda yangının başlangıç bölgesi daha çok bronşiyol-alveol sınırıdır. Bu bölgeden yayılır. Biliyorsunuz bu bölge küçük partiküllerin ulaşabildiği yerler, viral partikül veya diğer irritan enfeksiyon ajanların ulaşabildiği yerlerdir. Diğer neden de bu bölgede savunma sistemlerinin zayıf olmasıdır. Mukosiliyer bu bölgede daha zayıftır. Diğer bir neden de hafif yangılandığı durumlarda dahi oluşan eksudat bu bölgenin kronik şekilde alveollere doğru genişlemesi ama diğer kısımlarda  normal olması eksudatın atılmasını engellediği için enfeksiyon oluşması için bir zemin hazırlar bu anatomik yapı. Oluşmasında bu hastalığın bronkopnomoniler, supuratif bronkopnomoniler oluşmalarında bir çok faktör olabilir. Bunların en başlıcaları çok kalabalık olmaları hayvanların, direk sürü bazında söylersek ruminantlarda, sığırlarda veya koyunlarda kalabalık bulundurulma en önemli özelliktir. Diğerleri uzun transportlar. Yani hayvanların nakilleri. Kışın soğuk havada bu mukosiliyer haraketi zayıflatan faktörler. Bunun dışında immun yetmezlikler. Bağışıklık sisteminin eksiklikleri. Başka faktörler asidozis, üremi gibi bir çok faktör sayılabilir. Yani hayvanları enfeksiyona duyarlı hale getiren, lezyonlar çoğunlukla kraniyo-ventral bölgelerde gözlemlenir. Yani daha çok bronşların dallanma bölgeleri bu bölgelerdir veya buralarda bronşlar çok kısadır gibi birçok açıklama getirilmişsede bu bölgelerde neden pnomonilerin daha çok olduğu tam araştırılmamıştır aslında yani akciğerin kendi anatomik ve biyolojik yapısından dolayı neden tam bilinmiyor. Onlar tam araştırılmış değildir.

                Etiyoloji içerisinde bu tip pnomonilerde daha çok bakteriler tabi söz konusu ama hastalığı başlatmada virusların da önemli rolü var. Virus olayı başlatıp bu hale getirebilir yada bu fibrinli tarzda lober tarzda olabilir. Etiyoloji içerisinde bakteri sayarsak daha çok manhaimia dediğimiz eski ismyle p. haemolytica, multocida, hemofilus somni, actinobacillus veya köpeklerde bordotella broncoseptica gibi streptokoklar, stafilokoklar gibi bu tip supuratif yani lobuler bronkopnomonilerin etiyolojisinde yer alır.

                Makroskobik olarak karakteristlik özelliği söylediğimiz gibi  koyu kırmızı renkte konsolide alanlarla karakterizedir. Konsolide terimi daha çok tıp hekimliğinde çok kullanılır. Bu bir radyolojik bulgudur aslında. İşte ultrason veya diğer teşhiş amaçlı kullanılan olaylarda konsolide terimi kullanılır ama bizde kullanıyoruz. Daha çok biz hepatize alanlar şeklinde söylüyoruz. Bunlar yama tarzında değişik renklerde kimisi koyu kimisi açık olabilir. Bu daha çok atelektazinin varlığıyla ilişkilidir. Atelektazi dışında kanama olabilir, hiperemi olabilir. Bazen bronşlardaki apseler renkleri daha açık renkte alanlarla karakterize olabilir. Bazen bu hepatize alanların uç kısımlarında amfizematöz alanlar olabilir. Daha şişkin açık renkte. Bu tip görünüm arz eder. Daha çok kraniyo ventral bölgeleri kapsar.   Plöyra düzgün olabilir, zaman zaman bulanık da olabilir. Bu plöyranın etkilenmesine bağlı ama plöyra daha çok lober pnomonilerde yani fibrinli pnomonilerde çok etkilenir. Eksudat içeriği kataralden fibrinliğe kadar gidebilir bronkopnomonilerde. Kataralle başlar prulent olabilir.

                Histolojik olarak lezyonlar makroskobik vakalara göre bunu ayırmanın en güzel yolu, bunu suya atarsınız suda batar genellikle eğer amfizemize alanlar hava almış alanlar varsa batmaz elbette ama genellikle şuradan bir kesit alıp suya atarsanız batar ama tabi bu pnomoninin atelektaziden ayırt edilmesi gerekir. Genellikle pnomoni söylemiştik ya hiperemik akciğerlerden yada atelektaziden genellikle karıştırılır. Lezyonlara enine kesit yaparsak genellikle alacalı mermer dediğimiz bu evlerde kullanılan renkli mermerler vardır. Ona çok benzer. İşte mesela bir eksudatla dolu bronş, alveollerdeki değişim renkleri, hiperemik alanlar, hepatize alanlar birbirine geçmiş şekildedir. Bu nedenle buna alacalı mermer görünümü diyoruz. Bu özellik fibrinli pnomonilerde daha belirgindir. Daha güzel görülebilir. Histolojik olarak bronkopnomonilerde lezyonlar bronş alveol sınırından başlar dedik. Bu bölgede diagramaya hemen takiben lezyon assendens yada dessendes olarak yani bronş tarafında yada alveol tarafında hemen hızla ilerler. Lezyonlarda 3 temel alan  seçilebilir. Bu fibrinli pnomonilerde daha belirgin olur. Alveollerin yangısal hiperemi alanları, interalveol dokunun hiperemisi, ödemi olabilir. Bronş çevrelerinde  büyük damarlar hiperemiktir. Daha sonra fibrin yada ödem çıkışı söz konusu. Daha sonra da nötrofiller hızla olay yerine gelir ve burada gri-hepatizasyon bölgesi başlar. İşte bu nedenlerle bu 3 evrenin oluşması akciğere alacalı mermer görünümü değişik alanlarda, değişik renklerde olmasına neden olur.  Tabi bazen nekroz ve proliferatif lezyonlarda olabilir ki bu lezyonlar hem nekroz hem proliferatif lezyonlar aslında olayın viruslar tarafından başlatıldığının en güzel göstergesidir. Özellikle küçük bronşlarda, bronşiollerde epiteldeki proliferatif lezyonlar, hiperplaztik lezyonlar ve bazen nekrotik lezyonlar üstüne üstlük inkluzyon görebiliyorsanız hücreler içerisinde bunlar olayın virüse bağlı olduğunu gösterir. Bu gri hepatizasyon döneminden sonra bazen ki bu daha çok ruminantlarda olur rezolusyon biraz gecikir. Çünkü kollateral ventilasyon zayıftır. Burada oluşan eksudatın atılımı kollateral hava yolu ile olmadığından bu kronikleşir yada sekerler bırakır. Fibrotik hale gelebilir. Bronşlarda burada gördüğünüz gibi kronikleştiği supuratif olay apseleşmeye döner. Bronşiektaziler şekillenebilir içi irinle dolu genişlemiş bronşlar dikkat çeker. Bu daha çok söylediğim gibi sığırların enfeksiyonlarında görülür. Bronşlar yangılandığı zamanda  bronşiolitis  obliterans dediğimiz olaylar yine bu kronik bronkopnomonilerde daha önceki derslerde bahsettiğimiz olay oluşabilir. Rezolusyon olmadığı zaman bazen bu apseler göğüs  boşluğuna açılabilir. Akciğer boşluğunda empiyem dediğimiz plöyral apse, irin oluşumlarına neden olur. Histolojik olarak bakın bronş alveol bölgesinden başlayan yangı, bronşların hemen çevresinde alveollerin içerisine doğru bir yayılım gösteren irinli bir enfeksiyon burada da bronşiol epiteli, ödem sıvısı ve bronşların içerisi nötrofilden zengindir. Atelektazi bu tip yangılardan hemen sonra özellikle koyunlarda atelektazi çok çabuk şekillenir. Bu hayvanlarda söylemiştik bu durum predispozedir. Histolojik olarak tip2 epiteller, tip1’ler dökülür hemen çabucak, yangılanan alveollerdir tip1’ler. Tip2’ler ürer bazen bu tip alanlarda bu tip bronkopnomonilerde fotalizasyon şeklinde tip2 üremesi görülebilir.

                2. formu bronkopnomonilerin fibrinli pnomoniler yani fibrinöz, söylemiştik fibrözle karıştırmayın yani bağ doku üremesiyle oluşan hastalıklarla karıştırmayın bu fibrin, fibrinöz bronkopnomonidir. Bazen sınavlarda da karıştırılıyor bu.  Bunun karakteristliği akciğere çok uniform şekilde hızla yayılarak konsolide olması. Öldürücüdür. Genellikle bu tip hayvanlara klinikte çok zor rastlanır. Çünkü bu hayvanları ölü bulursunuz genellikle. Çok çabuk ölürler. Bazen de hatta çok solunum güçlüğüyle hayvan sahibi bu sığır, koyunları keserler hemen. Sürü sağlığı problemi oluşturur. Özellikle enzootik ataksi dediğimiz, enzootik pnomoniler içerisinde çok görülen lezyon tipidir. Onu ileriki derslerde anlatacağız birden fazla etiyolojik faktörün karıştığı işte virüslar, sonra bakterilerin işin içine girmesiyle oluşan komplike bir solunum sistemi problemidir. Sürü sağlığı açısından koyunlarda, kuzularda önemli kayıplara yol açan bir pnomonidir. Hızlı ilerleyici, öldürücü, fibrinöz yada lober pnomoniyle karakterizedir. Bu lezyonda da yine dedik lober tutulum söz konusu. Komplikasyonları fazladır. Öldürücüdür. Büyük makroskobik olarak konsolide alanlarla karakterizedir. Tabi bu iki lezyonu supuratif olanları ile bunu ayırmak zaman zaman güç olabilir. Fibrinin fazla olması, hayvanlarda çok zayiat olması ile bu hastalığı teşhis edebilirsiniz. Genellikle mezbahada çalışanlar çok sayıda supuratif yada bu tip pnomonilere rastlayabilir, ileriki meslek yaşamlarında. Histopatolojik olarak lezyonlar yangısal hiperemi ile başlar yine bronş alveol sınırından başlayabilir ama çok hızlı yayılır. Şiddetli bir fibrin çıkışı söz konusudur bu hastalıkta. Preperatlarda gördünüz zaten. Bu fibrin çıkışı ile eksudat fibrinöz deyimi ifadesi buradan gelir aslında. Tabi fibrinin rezolusyonu bazı hayvan türlerinde  güçtür. Böyle septumlarla ayrılmış akciğerlere sahip gevişenlerde fibrinin rezolusyonu mümkün değildir ve irritan etki yapan nötrofilleri çeker ortama. Bol miktarda şemotaksise yol açarak nötrofiller gelir ve nötrofiller geldiği zamanda olay gri hepatizasyon adını alır. Bazı etiyolojilerde örneğin pastorellalarda bu nötrofiller şekil değiştirebilirler. Yulaf hücresi dediğimiz (OAT CELL) ki bu bakterilerin lökotoksinlerinin etkisiyle şekil değiştirir bu nötrofiller. O yüzden bu hastalığa karakteristlik olarak manhamia pnomonik pasterolloz yada manhemioniz diye isim verebiliriz yani oradan teşhise gidebiliyoruz. Bu hastalıkta komplikasyonlar fazladır. Plöyra çok şiddetli etkilenir. Etiyoloji içerisinde pastorella dışında mikoplasma türleri, sığırlardaki plöyrapnomoni, keçilerde ki ciğer ağrısı bu tip fibrinli bronkopnomonilerin karakteristlik tipleridir. Vaskulit olabilir damarlarda. Vaskulite yol açabilir lezyonlar. O nedenle nekroz çok sık rastlanan bulgulardan, komplikasyon olarak fbrinli plöyralitis, perikarditis, akciğer göğüs boşluğunda empiyem oluşması, değişik organlarda toksinlere ilişkin lezyonlar olabilir, kalıcı olarak organize hale gelir. Karnifikasyon önemli bir lezyondur. Karnifikasyon diyoruz. Fibrinin rezolusyonu daha çok insanlarda çok görülür. Bu tip fibrinli pnomonilerde fibrin rezolusyonu yok edilmesi insanlarda tedavi sonucu, insanlardaki kollateral ventilasyon oldukça iyi gelişmiştir ama sığırlarda karnifikasyon yani etleşme diğer ismiyle kas yapısı haline dönüşme benzeri ifade ediyoruz. Evet bu konu da bu kadar yani bronkopnomoniler.