Histoloji - Çekirdek ( Nukleus )

Çekirdek Nukleus

üGenetik Materyali taşır

üYüksek metabolizma gösteren hücreler hariç hücrede bir tane çekirdek bulunur

üÇekirdeğin büyüklüğü ve şekli hücreninki ile orantılıdır.

üÇekirdek hücre için vazgeçilmez bir organeldir

Çekirdeğin Bölümleri

Çekirdek Zarı (Karyolemma)

Kromatin Maddesi

Çekirdekçik

Çekirdek Sıvısı

Çekirdek Zarı (Karyolemma)

Kromatin (Chromatin)

Kromatin DNA moleküllerinden oluşur

DNA uzun yapısını çekirdeğin içine sığdırabilmek için kısaltır

Koyu (Heterokromatik) ve Açık (Ökromatik) bölgeler vardır

Heterokromatik bölgelerin inaktif olduğuna inanılır

KROMOZOM TİPLERİ

Nükleik asitlerin moleküler yapıları

NÜKLEİK ASİTLERİN SENTEZLENMELERİ

RNA sentezlenmesi Transkripsiyon

DNA eşleşmesi Replikasyon

DNA replikasyonunda DNA helikaz enzimi etkisi ile DNA çift sarmalı ikiye ayrılır

Nüleotidlerin ardarda gelerek yeni DNA iplikçikleri oluşturmasını DNA polimeraz sağlar

Sex Kromatini

Çekirdekçik Nukleolus

Çekirdek içerisinde koyu renkli bir organeldir

Etrafı zar ile çevrili değildir

Genelde bir tane bulunmakla beraber yüksek metabolizma gösteren hücrelerde daha çok sayıda da bulunabilir

rRNA moleküllerinin bir araya gelmeleri ile oluşur

Devamlı organeller değillerdir, mitoz ve mayoz bölünme sırasında yok olurlar

Çekirdek Sıvısı

Çekirdekte bulunan şekilli elemanların arasını dolduran koloidal yapıda bir eriyiktir

Protein ve enzimlerden zengindir

İyi boya almaz

HÜCRE BÖLÜNMELERİ

AMİTOZ BÖLÜNME

  -Somatik hücrelerde

MİTOZ BÖLÜNME

  -Somatik hücrelerde

MAYOZ BÖLÜNME

  -Eşey hücrelerinde

Amitoz Bölünme

Sitoplazma bölünmesi çoğu zaman şekillenmez

Hücre diğer hücrelerden bağını koparmadan, kromozomları oluşturmadan ve çekirdek zarı erimeden bölünür

DNA replikasyonunu takiben DNA molekülleri çekirdeğin iki kutbunda toplanır

Çekirdek ortadan boğumlanarak ikiye ayrılır

DNA yeni oluşan iki çekirdeğe eşit olarak dağılmayabilir

İleri düzeyde farklılaşmış, kalp kası veya karaciğer hücreleri amitoz ile iki çekirdekli hale gelebilir

Amaç, fizyolojik şartlara uyum sağlayarak metabolik aktivitelerini iki katına çıkarmaktır

Mitoz Bölünme

Amacı, genetik materyali yeni oluşacak iki hücreye eşit olarak dağıtmaktır

Hücre de mitoz bölünme başlamadan, interfazın son döneminde DNA duplike olur

Profaz

Hücre, içine fazla miktarda su alarak turgor durumuna geçer, diğer hücreler ile bağlantısını koparır

Kromozomların oluştuğu evredir

Mitozun en uzun dönemini oluşturur

DNA molekülünün yumaklanmış şekline spirem denir

Çekirdekçiğin eridiği profazın son evresine prometafaz denir

Çekirdek zarının erimesi ile karyoplazma sitoplazama ile karışır: mikzoplazma

Anafaz

Bir birinin eşi olan, kardeş kromozomlar sentromerlerinden ayrılarak iki ayrı kutba gider

DNA bütün evrelerde dublike olmakla beraber, diploid sayıda ki kromozomlar bu evrede ışık mikroskobunda görünür hale gelir

Kromozomlar kutuplara ulaşması ile anafaz sona erer

Telofaz

Kutuplara ulaşan kromozomlar profazın tersine yol izleyerek dispirem halini alırlar

Kromatin iplikleri yeniden şekillenir

Eriyen çekirdek zarı tekrar oluşturulur

Çekirdek bölünmesini (KARYOKİNEZ) , sitoplazma bölünmesi (SİTOKİNEZ), izler.

Hayvansal hücrelerde sitokinez, aktin ve miyozin flamanların kontraksiyonu ile hücrenin boğumlanması şeklinde olur.

Bitkisel hücrelerde ise, endoplazma retikulumu ve golgi aygıtından şekillenen veziküllerin toplanması ile oluşur

ENDOMİTOZ:

DNA duplikasyonundan sonra, çekirdek bölünmesi ve sitoplazma bölünmesi oluşmaz. İri çekirdekli hücreler oluşur. Normal fizyolojik koşullarda veya patolojik durumlarda oluşabilir

Mayoz Bölünme

Eşeyli üreme ile çoğalan canlılarda görülür

Diploid (2n) sayıdan haploid (n) sayıya iner. Bu türlerin devamlılığını sağlar.

Anadan ve babadan gelen homolog kromozomları gametlere rastgele dağıtarak genetik çeşitliliği sağlar

Aynı zamanda crossing over (Gen değişimi) ile yine genetik çeşitliliği artırır

Mayoz bölünme birbirini izleyen iki mitoz bölünmedir

Mayoz I denilen ilk mayotik bölünmden önce DNA replike olur

Ancak mayoz I, mitoz bölünmeden farklılıklar gösterir

Bütün bu evreler sırasında biri anneden diğeri babadan gelen ve birbirlerine yapışan kromozomlar arasında parçacık değişimi olur. Bu olayın tamamına CROSSİNG OVER adı verilir

Mitoz ve Mayoz arasındaki Farklar 

MİTOZ BÖLÜNME

Bir DNA replikasyonunu bir bölünme izler

Sonuç da iki adet 2n kromozomlu yeni hücre oluşur

Kromozomlar bağımsız davranırlar

Kısa sürede tamamlanır

Genetik materyalde değişiklik olmaz

MAYOZ BÖLÜNME

Bir DNA replikasyonunu iki bölünme izler

Sonuç da dört adet n kromozomlu hücre oluşur

Homolog kromozomlar eşleşir

Uzun sürer,dişilerde yıllar alır

Crossin over ile gen değişimi vardır

Hücre Siklusu