Akrozom Reaksiyonu

Akrozom, spermatogenezis sırasında golgi kompleksinden gelisen nukleusun hemen hemen yarısını örten hyaluronidaz ile proakrozin enzimi içeren bir organeldir. Kapasite olmus permatozoa kumulus ooforus (kumulus ve korona radiata hücreleri) ile teması esnasında akrozom reaksiyonuna ugrar. Bu esnada akrozomun posterior kısmı ekvatoryal segment dısında plazma membranı ile, dıs akrozomal membran da birçok noktada birbiriyle birleserek küçük veziküller

sekillendirirler. Bu veziküller arasındaki bosluklardan akrozomal içerikteki enzimler dısarı çıkar.

Reaksiyon sonunda akrozom tümüyle parçalanır ve spermatozoon bası yalnızca iç akrozomal membranla sarılı olarak kalır. Akrozom reaksiyonu sonucu serbest kalan, özellikle hyaluronidaz gibi enzimler, kumulus ooforus hücrelerini birbirine baglayan ve bir hyalunorik asit kompleksi olan bagları eritir. Bu arada motilitesi artmıs olan spermatozoonun aktif kuyruk hareketleri yardımıyla bu hücreler geçilmis olur. Akrozom reaksiyonu, hücre dısında bulunan Ca++

yardımıyla baslatılır. Akrozom içine alınan Ca++, proakrozini aktif formu olan akrozine dönüstürür. Akrozin ile birlesmis plazma membranı ve dıs akrozomal membranın çesitli noktalardan eriyip parçalanmasına neden olur.

Bu parçalanma sonucu akrozomal enzimler de serbest kalır. Bu iyonların olmaması durumunda kapasitasyon sekteye ugrar. Akrozom reaksiyonunun olusum mekanizmasında,

monovalan ve divalan katyonlar rol almaktadır. Özellikle bu asamada ovidukt ampullasında

monovalan katyonlardan Na+/K+ oranının artması, spermatozoa kapasitasyonunda önemli regülatör görevleri oldugunun isaretidir. İn vitro spermatozoa kapasitasyonunda, O2 ve cAMP düzeyinde spesifik bir artıs gözlenmemektedir.

Spermatozoon kapasitasyonu ve akrozom reaksiyonu, inekte altı saat içinde tamamlanır. Bu arada östradiol etkisiyle ovidukt silier hücreleri uyarılmıs oldugundan, bunların aktivasyonları ile ovum ritmik olarak oviduktun alt kısımlarına dogru ilerletilir ve kumulus hücrelerinin çogunu kaybeder.

Bogalarda, normal kosullarda kapasitasyonun engellenmesine yarayan ve seminal plazmada bulunan dekapasitasyon faktör, sper-matozoa yüzey antijeni ve akrozom stabiliza-törü olan akrostatin mevcuttur. Ca++ iyonları-nın spermatozoon içerisine girmesine seminal plazma içindeki bazı bioaktif maddeler engel olur. Akrozom reaksiyonunda ekstrinsik fak-törler ise, sıcaklık, pH, magnezyum ve albumindir. _n vitro fertilizasyonda en uygun sıcaklık dereceleri 37-39oC oldugu bildirilmektedir.