Atlarda Kolik - Sancı

ATLARDA KOLİK (SANCI)

                Kısa sürede müdahale edilmelidir, Sancıya ait bulgular; huzursuzluk, ayak değiştirme, karnı tepikleme, yatma-kalkma,vs. Sancı atlarda önemlidir. Anatomik yapı, gastrointestinal kanal ruminantlara göre farklıdır. Kanalda yer yer genişlemeler ve daralmalar mevcuttur. Daha geniş bir yer tutarlar. En basit beslenme hatası bile sancı yapabilir. Ayrıca üşüme, terliyken soğuk  su içme gibi etkenlerde sancıya neden olur.

Tipik bulgular; sürekli yer değiştirme, yatma kalkma pozisyonu alma’dır. Barsak peristalsisi ve karın bölgesindeki oskültasyonlar önemlidir. Gaz seslerinde ve geçişlerde koliğe bağlı artış meydana gelir.

                Kolik; Atlarda abdominal ağrıyı belirtir, Hastalık değil, abdominal ağrıyı belirten semptomlar topluluğudur.

Başlıca Sancı Nedenleri

                Gerilme, basit obstrüksüyon ve blokaj, kan akımının tamamen veya kısmen kesilmesi, enteritis, kolitis, gastritis, peritonitis, idiopatik.

                Gerilme; gastrointestinal sistem boyunca düzenli akış sağlanamaz, gaz koliği (mide ve sekumda), Spazmotik kolik (barsak kontraksiyonları artar), Tromboembolik kolik(trombozdan kopan emboliler kranial mezenterik veya ileosekal arterleri tıkar ve dolaşım engellenir).

                Basit Obt. ve Blokaj; Geçişin zorlaştığı olgulardır. İçerik akışı engellenir. Yavaş seyreder. Besin ya da parazite bağlıdır. Enterolitler, struvitler, kum, yabancı cisimler, intraabdominal apseler, adhezyonlar temel unsurlardır.

                Kan akımının engellenmesi; barsak durum değişiklikleri,  torsiyon, volvolus, invaginasyon, rotasyon, fleksiyon,vs. MeBlokaj; Geçişin zorlaştığı olgulardır. İçerik akışı engellenir. Yavaş seyreder. Besin ya da parazite bağlıdır. Enterolitler, struvitler, kum, yabancı cisimler, intraabdominal apseler, adhezyonlar temel unsurlardır.

                Kan akımının engellenmesi; barsak durum değişiklikleri,  torsiyon, volvolus, invaginasyon, rotasyon, fleksiyon,vs. Mezenteriyumun gevşek oluşu, kalın barsakın büyük bir bölümünün serbest oluşu patolojik değişikliklere zemin hazırlar. Tümörlerde neden olabilir.

                Enteritis, kolitis,gastritis, peritonitis; Salmonella diyareleri, anterior enteritis, proximal jejunitis, clostridial diayeler, gastrik ülserler.

Sancı Belirtileri 

                Yeri eşeleme, karına bakma, köpek oturuşu, terleme, iştah azalması, kendi etrafında dönme, yuvarlanma, idrar yapmaksızın penisin sarkıtılması, gergin şekilde durma.

 Sancı Predispozisyonu

                Anatomi; mide küçüktür, kusamazlar, incebarsak mezenteriumu uzundur ve sekum çok büyüktür. Kolon yer yer dirseklenir ve daralır.

Cinsiyet; ince barsak inguinal fıtkı (aygır), Kolon torsiyonu (gebelik sonrası kısrak), vesica ürinerya rupturu (erkek tay).

Yaş; parazitler, gastrointestinal ülserler.

Geçmiş; Kolik geçiren atlarda ve koliğe bağlı cerrahi operasyon geçirenlerde risk daha yüksektir.

İdareye Bağlı Faktörler

Beslenme; Yem miktar ve içeriğin aniden değişikliği risk faktörüdür. Tane yem arttıkça sancı riski de artar.

Mekan; Günün büyük bir bölümünü boks’ta geçirenlerde risk daha fazladır.

Egzersiz; Çalıştırma programının ani değişikliği de önemlidir. Ayrıca fazla egzersizde predispoze etki yapar.

Su ihtiyacı; Her zaman atın önünde taze ve temiz su bulundurulmalıdır. Su ve yem egzersizden hemen önce ve sonra verilmemelidir.

Transport; Atlar üzerinde oluşturduğu strese bağlı olarak sancı şekillenebilir.

Sancı Muayenesi

                Vücut ısısı artar, solunum ve kalp atım sayısı artar, CRT uzar, Müköz membranlar porselen beyazı renk alır. Oskültasyon da; gastrointestinal sistem sağlı solllu dinlenir, ses değişimleri vardır. Rektal muayenede; iç organlar da gerilmeler ve yer değiştirmeler belirlenebilir. Nazogastrik sondalama; mide içeriği hakkında bilgi verir. Abdominosentez; sıvı alımı önemlidir, normalde sıvı saman renktedir, kırmızı-kanlı ise sancı vardır. Ayrıca USG, radyografi de teşhiste önemlidir. Gastroskopi ile mide ülserlerine bakılır. Laboratuvar testleri; Hematokrit e bakılır. Total Protein e bakılır.