MEME YAPISI VE SAĞIM

MEMENİN YAPISI



Memeler, ineklerde birbirlerinden tamamıyla bağımsız, dört bölümden oluşur. Sağ ve sol memeler dışarıdan bir olukla, ön ve arka memeler ise içeriden bir perdeyle ayrılmıştır. Memeleri örten deri yumuşak ve ince olup üzerinde çok az ince tüyler bulunur. Her meme bölümlerinin alt kısmında meme başları bulunur. İneklerin meme başlarında tek bir kanal ve meme ucunda da bir meme başı deliği yer alır. Meme başında büzücü kaslar sütün kendiliğinden akmasına engel olurlar.



MEMENİN ÇALIŞMA ŞEKLİ
Süt, memede çok sayıdaki küçük bezcikler (alveol) içinde yapılır. Bu küçük bezcikler büyük bir ağacın yapraklarına benzetilebilir. Her bir bezcikte yapılan süt, ince damarlarla daha büyük damarlara, oradan da meme sarnıcı denilen bir boşluğa birikir. Her bir bezciğin çevresine çok sayıda kırmızı ince kan damarı gelerek sütü yapar ve bu kan damarları toplar kan damarı (pis kan – kara kan) olarak memeyi terk eder. Memeyi terk eden bu toplar damarlar sütçü ineklerde iki taraftan memenin üzerinde görülebilir ve bunların kalınlığı çok sütlülük işareti olarak kabul edilir.

Süt yapan bezcikler kız düvelerde yoktur. Hayvan büyüyüp geliştikçe, boğarsak olmaya başladıkça önce ağacın dalları gibi süt kanalları oluşmaya başlar, düve gebe kaldıktan sonra ise yaprak ve çiçek açan dallar gibi bezciklerde şekillenir. Bu bezciklerin sayısı o kadar çoktur ki eğer yan yana dizilebilseler 100 metre karelik bir alana yayılırlar. Bu bezciklerin çevresinde temiz kan damarlarından bir günde 20 kg. süt veren bir inekte 1000 litreye yakın kan dolaşır. Gebe düvenin memelerindeki bu gelişme doğuma yakın çok artar, meme büyür ve doğumla beraber süt salgılanmaya başlar. Süt salgısını başlatan rahim ve ana vücudundaki bazı bezlerden salgılanan Hormon adı verilen maddelerdir.



SAĞIMA HAZIRLIK
Yapılan sağım şekli süt verimi için çok önemlidir. Memeyi zorlayarak hasar verici şekilde sağım yapmak meme başlarında bulunan ve mikroplara karşı ilk savunma bariyeri olan dokuları zedeleyeceği için memelerin kolay şekilde hastalanmalarına neden olur. Bunun için sağım deneyimli kişilerce veya sağım makineleriyle yapılmalıdır. Sağım makinelerinin vakum basınçları mutlaka kontrol ettirilmelidir. Vakum basıncı az olursa süt memede kalacaktır. Memede kalan süt mikropların üremesi için mükemmel bir ortamdır. Vakum basıncı çok şiddetli olursa meme dokusuna hasar verecektir.

Sağım öncesi, sonrası ve sağım sırasında genel ve hususi temizliğe azami özen gösterilmelidir. Çünkü meme başlarını çevreleyen şifinkter kasları vardır. Bu kaslar normal zamanda meme başındaki giriş yolunu tamamen kapatarak dışarıdan mikrop girişini engeller. Fakat sağım sırasında bu kasların gevşemesi sağlanır. Sağımdan sonra şifinkter kasları 2 saat eski kasılma güçlerine kavuşamazlar ve mikropların memeye giriş yolu açık kalır.

Ahırın kaba temizliği kadar mikroplara karşı dezenfeksiyonu da önemlidir. En basit ve ucuz dezenfeksiyon yöntemi ahıra kuru kireç serpilmesidir. Duvarlar mutlaka badanalı olmalı, duvardaki çatlak ve oyuklar alçı ile kapatılmalıdır. Ahırın içine kuşların ve sinek girişi engellenmelidir. Pencerelerin önüne sinek teli mutlaka takılmalıdır. Ahır içinde sinek oluşmaması için gerekli tedbirler alınmalıdır.

İlk önce kendi temizliğimizden başlayacağız. Kesinlikle pis ellerle sağıma geçmemeliyiz. Eller ve kollar sıvı sabunla ve el fırçası ile güzelce yıkandıktan sonra varsa bir el dezenfektanıyla temizlenir. Tırnak dipleri mutlaka fırçalanmalıdır. Daha sonra kuru ve temiz bir havluyla kurulanır. En güzeli tek kullanımlık kağıt havlulardır. İneğin altına bol altlık konularak memenin altının devamlı temiz kalması sağlanmalıdır. Bunun için hiçbir besin değeri olmayan samanları kullanabiliriz.

Tekerlekli bir sağım arabasına temiz kova içine 3/4 temiz ılık su koymalıdır. Kovaların içine uygun bir antiseptik ilave etmelidir. Plastik bir tasın içine siyah renkli bir plastik koymalıdır. Plastik bir bardak içine sağım sonu memeleri daldırmak için iyotlu bir dezenfektan koymalıdır.

Memelerin temizliğine önce kaba pisliklerinin temizlenmesiyle başlanmalıdır. Daha sonra ılık dezenfektanlı suyla memeler güzelce yıkanır. Kuru ve temiz bir havluyla en güzeli ise tek kullanımlık kağıt havlularla meme kurulanır. Nemli elle veya memeler nemliyken sağsım yapılmamalıdır. Plastik tas içindeki siyah zemine her bir meme başından birkaç çekim süt sağılarak sütün yapısına ve şekline bakılır. Bu esnada sütün kıvamındaki ve rengindeki değişikliklere dikkat edilir. (Hastalıklı sütler, çok sulu, koyu kıvamlı, yoğurt veya boza kıvamlı, kırmızı, sarı, yeşil vs. tespit edildiğinde o meme ayrı bir kovaya sağılır ve vakit geçirilmeden bir Veteriner hekime müracaat edilir).

Bu temizlik sırasında meme masajını da gerçekleştirmiş oluruz. Meme masajı beyindeki gerekli kısımların uyarımını sağlayarak düz kas gevşetici bir hormon olan Oksitosin hormonunun kana salınmasına neden olur. Mutlaka gözlemlemişsinizdir; buzağılar annelerini emerlerken burunlarıyla birkaç defa memeye vururlar. İşte bu olay bir uyarım sağlayarak oksitosin hormonunun kana salınmasına neden olur. Oksitosin hormonu memenin üst kısmındaki süt üretim kısımlarındaki düz kasların gevşemesine ve üretilen sütün meme haznesine inmesine neden olur. Stres sırasında böbreküstü bezlerinden salgılanan Adrenalin hormonu ise düz kasların kasılmasına neden olarak sütün süt haznesine inmesini engeller. Bu sebeple sağım sırasında ve ahırda ineğe acı verecek veya korkutacak davranışlardan ve seslerden sakınılmalıdır. Sütün hazneye tam inmesi sağlanamazsa bir kere sağacağımız sütün miktarı azalacaktır. İkincisi süt memede kalacağı için mikropların üremesi için çok mükemmel bir ortam oluşacaktır.

Bir ineğin memeleri temizlendikten sonra hemen başka ineğe geçmemeli sağıma hemen başlanmalıdır. Çünkü beyinden salgılanan oksitosin hormonun kanda kalış süresi tam 7 dakikadır. Bu süre geçtikten sonra oksitosin hormonun etkisi geçecek ve süt yeterince indirilemeyerek memede kalacaktır.

İsterseniz şu denemeyi yapabilirsiniz. Sağım sırasında bütün inekleri tek tek temizleyin ondan sonra sağıma geçin. Aldığınız toplam süt miktarını ölçün. Bir sonraki sağımda her meme temizliğinden sonra hemen sağıma geçin. Daha sonra başka ineğin temizliğini ve sağımını yapın. Sağdığınız toplam sütü ölçün. Arada ne kadar fark olduğunu kendi gözlerinizle göreceksiniz.

Sağım bittikten sonra memeler içi dezenfektanlı suyla dolu bir kaba veya çay bardağına daldırılarak dezenfekte edilir. Böylece 2 saat açık kalacak olan memelere mikrop girişi engellenecektir. Daha sağlıklı meme ve daha bol süt elde edeceğiniz artık garanti altındadır.

Eğer sağım makinesi kullanılıyorsa sağımdan önce sıcak suyla yıkanarak dezenfekte edilmemeli, her ineğin sağımından sonra dezenfektanlı suya daldırılmalı ve bütün sağım bitince yıkanarak dezenfekte edilmelidir. Sağım makinelerinin periyodik kontrolleri mutlaka yapılmalıdır. En az ayda bir memelerin ve sütün sağlık durumu Veteriner Hekim’e kontrol ettirilmelidir.

Elle Sağımda Yapılan Hatalar
Elle sağımda meme başları çok yukarıdan tutulursa, meme başında biriken süt baloncuk oluşturur. Bu ise zamanla meme başında daralma ve kalınlaşmalara yol açar. Meme başının alt kısmından çekiştirilerek yapılan sağım meme başı kanalının iç zarını zedeler. Meme başının aşağıya çekiştirilerek, baş parmağın bükülmüş birinci boğumunun sırtı ile sıkıştırılarak veya parmak uçları ile tırmalayarak yapılan sağım meme başının yaralanmalarına sebep olur. Sağım esnasında hayvana korku ve acı verecek davranışlar sütün indirilmesini durdurur. Sağılmadan memede bırakılan süt mikropların üremesi için uygun bir ortam yarattığından memede süt bırakılmamalıdır.

Makineli Sağım
Büyük işletmelerde zamandan ve işgücünden kazanmak amacıyla kullanılan ancak çok dikkatli uygulanılması gereken bir sağım şeklidir. Sağım makinesi buzağının anasını doğal olarak emme biçimine göre yapılmıştır. Buzağının emme hareketleri sırasında boğazında negatif bir vakum, meme içinde toplanan süt ise pozitif bir vakum oluşturur. Bu basınç farkı nedeniyle süt buzağının ağzına akar. Bu esnada buzağı dili ve damağı ile sıkıştırdığı meme başına masaj yapar ki bu meme başındaki kanın rahat dolaşması için gereklidir. Sağım makinesi buzağının emme hareketini Vakum Pompası ile ve dili ile yaptığı masaj etkisini de Pulzatör yardımı ile gerçekleştirir. Çok değişik tipte sağım makineleri olmasına rağmen hepsi aynı esasa göre çalışırlar.


Bir sağım makinesinde 5 temel kısım bulunmaktadır:

1. Vakum motoru

2. Vakumu taşıyan borular

3. Pulzatör

4. Sağım ünitesi

5. Sütün toplandığı yer

Makineli sağım ile süt 3-5 dakika içinde sağılabilir. Sağım sonuna doğru süt azaldıkça memelere avuç içi ile masaj yapmak yararlıdır. Sütün tamamının memeden alınmasına özen gösterilmelidir.

Makineli Sağımda Yapılan Hatalar
Memelerdeki süt bitmesine rağmen makinenin çalışmaya devam etmesi memeler için çok zararlıdır. İneklerde meme bölümlerinden bazısında süt erken bitebilir. Bu durumda vakum kapatılarak sağım pençesi yavaşça memelerden ayrılmalıdır. Sütü bitmiş memelerde sağıma devam edilirse meme başı kanalının iç zarı sürtünme sonucu zedelenir ve mikropların buralara yerleşmesi kolaylaşır.

Makinenin vakum ayarının yüksek olması durumunda sağım tüpleri memelere tırmanır, meme başı sağım tüpünün içine çekilir. Böyle durumlarda acı duyan hayvan süt indirme işini azaltır veya tamamen durdurur. Pulzasyon çok yavaş olursa meme başındaki kan akımı yavaşlar hayvan acı duyar, fazla olursa sütün çıkışı artar ama % 10 süt memede kalabilir. Memede kalan süt mastitisin en önemli sebeplerindendir.

Sağım Temizliği (Hijyen-1)
Kaliteli bir süt ancak sağlıklı memelerden, temiz bir sağım sonucu elde edilir. Memelerin sağlıklı olması temizlik (Hijyen) kurallarına uymaktan geçer. Sütçülük yapılan bir işletmede temel konu temizlik olmalıdır. Hayvan barınaklarının süpürülüp yıkanması, dezenfekte edilmesi sağımdan çok önce yapılmalıdır. Sağımcının el ve vücut sağlığı yerinde olmalı, kolayca yıkanıp temizlenen lastik çizme giymeli ve sağım esnasında kullandığı temiz iş elbisesi bulunmalıdır. Sağım elbisesi asla başka bir iş için kullanılmamalıdır.

Sağımcının el temizliği önemlidir. Tırnakları dipten kesilmiş, sağım öncesi mutlaka tırnak diplerine kadar fırçalanarak sabunla yıkanmış olmalıdır. Bir hayvandan diğerine geçişte sağımcı ellerini tekrar yıkayıp dezenfekte etmelidir.

Hayvandan hayvana bulaşmaya engel olmak için önce sağlıklı düveler, sonra sağlıklı inekler, tedavi edilmiş inekler, yaşlı inekler ve hastalıklı inekler şeklinde bir sağım sıralaması yapılmalıdır.

Memelerin dezenfeksiyonunda kullanılan dezenfektan sütte istenmeyen koku, renk ve lezzet bırakmayan türden, ucuz ve etkili olanlardan seçilmelidir. Meme ve el temizliğinde toz veya krem deterjanlar kesinlikle kullanılmamalıdır. Sağım sırasında memeler tamamen kuru olmalıdır. Islak memeler sağım sırasında üşüyerek sütün indirilmesini durdurur. Elle sağımda ıslak meme ellerin kayması nedeniyle sağımın uzamasına, makineli sağımda ise sağım tüplerinin kaymasına ve memelerin sıkışmasına yol açar. Ayrıca meme üzerindeki çatlaklarda biriken süt kalıntıları memelerin hastalanmasına yol açabilir. Sağım sonrasında ıslak ve sütle bulaşık memeler kurulanmalıdır.

Sağım esnasında hayvanların yemlenmesi, sağımcı sağımla uğraşırken hayvanında yemle meşgul olması nedeniyle tercih edilir. Ancak bu alıştırma meselesidir. Sağım sonunda hayvanlar yattıkları için sağım anında açık kalan meme başı deliğinin mikrop kapma olasılığı fazladır. Bu nedenle şayet yemleme sağımdan sonra yapılırsa hayvan bu kapanma süresini ayakta geçirecek hastalık kapma riski azalacaktır.

Sağım sona erdiğinde sağım makinesi özenle temizlenerek gerekli dezenfeksiyonu yapılmalıdır. Günlük temizlik ve bakımın yanı sıra periyodik bakımlarda aksatılmamalı eskiyen, yırtılan ve bozulan parçalar aksatılmadan yenilenmelidir. Özellikle iç lastik gömlekleri altı ayda bir değiştirilmeli, diğer zamanlarda sodalı su ile kaynatılarak süt taşları nedeniyle yüzeylerinin pürüzlü hale gelmesi önlenmelidir.

Ahır Koşulları ve Temizliği (Hijyen-2)
Süt inekleri temiz ahır ve barındırma koşullarında tutulmalıdır. Her hayvan için yeterli yatma yeri olmalı, bu bölümler birbirlerine uygun uzaklıkta tutulmalıdır ki hayvanlar yatıp kalkarken birbirlerinin memelerine basarak yaralamamalıdırlar. Yattıkları yerler düzgün, temizlenmeye uygun meyilli ve boylarına uygun uzunlukta olmalıdır. Hayvanlar yattıkları zaman arka kısımları sidik oluğuna düşmemelidir. Mümkünse altlarına saman sapı konarak sık sık değiştirilmelidir. Ahırlar iyi havalandırılmalı, sidik oluklarından pis suyun akımı rahatça sağlanmalıdır. Ahır zemini ve oluklar sık sık süpürülüp yıkanarak dezenfektanlarla temizlenmelidir. Ahırlarda karasinek, kene vs. gibi zararlılarla mücadele edilerek bunların memelere zarar vermesi önlenmelidir.

Süt ineklerinin güneşten yararlanmaları için mutlaka barınaklarının yanında güneşlenip egzersiz yapacakları bir sahanlık bulunmalıdır. Hayvanlara bol vitamin taşıyan yeşil ve kuru yemler , silaj mutlaka yedirilmeli, meme hastalıklarına hazırlayıcı sebepler taşıyan fazla miktardaki proteinle (kesif yemle) beslenmeden kaçınılmalıdır.

Her sağım öncesinde memelerdeki süt siyah bir zemini olan kaba sağılarak kontrol edilmeli her hafta veya onbeş günde bir ise gizli seyreden meme hastalıklarını ortaya çıkaran Kaliforniya Mastitis Testi (CMT) işletmenin Veteriner Hekimi tarafından mutlaka yapılmalıdır.

İşletmeye yüksek verimli ve iyi nitelikli hayvan temini için mümkünse kendi yetiştirmesi içindeki genç düvelerden yararlanılmalı, çok gerekli durumlarda sıkı bir Veteriner Hekim kontrolü sonucu satın alınılmalıdır. Yaşlı hayvanların meme hastalıklarına direnci zamanla azalacağından yerlerine yeni düveler yetiştikçe yaşlı hayvanlar elden çıkarılmalıdır (Seleksiyon).

SÜTTEN ÇIKARMA
Süt ineklerinin Laktasyon denilen süt verme süresi 305 gündür. Bazı yüksek verimli hayvanlarda bu süre uzayabilirse de yerli hayvanlarımızda çevre ve beslenme koşulları da iyi değilse altı aydan fazla süt vermezler. Laktasyonun sonuna doğru süt veriminin düşmesi, niceliğinin değişmesi nedeniyle bir sonraki laktasyona hazırlanabilmesi için sütten çıkarmak gereklidir. Bu çok sütlü hayvanlarda zor olabilir. Ancak doğuma 1.5-2 ay kala sütten mutlaka çıkarılmalıdır.

İneklerin sütten çıkarılmasında kullanılan “Tam Olmayan Sağım” memede bir miktar süt bırakmayı gerektirdiğinden sakıncalıdır ve kullanılmamalıdır. İkinci bir yöntem olan “Aralıklı Sağım” günde iki defa sağılan inekler için önce günde bir sefere, daha sonra iki günde bire ve üç günde bire indirilir. Bu arada hayvanın yemi ve suyu azaltılır, yemin kalitesi düşürülür. Bu yöntem uzun zaman alır ve her zaman güvenilir değildir.

En çok kullanılan yöntem ise; beklenen doğuma 1.5-2 ay kala eğer inek çok sütlü değilse birdenbire, süt verimi yüksekse 8-10 litreye düşünceye kadar iki gün aralıklarla sağılır ve son sağımda meme iyice boşaltılıp meme başı alkollü pamukla iyice dezenfekte edilip içine kuru dönem meme ilacı sıkılıp bırakılır. Birkaç gün memede toplanan süt memeyi şişirir ve meme gerilir. Ancak bu memeye fazla zarar vermez. Bir hafta on gün içinde meme küçülüp düzelir ve inek sütten çıkmış olur. Bu arada ineğin sütünü ve yemini kesmeye gerek yoktur.



MEME HASTALIKLARI
Memeler hayvanların yaşadıkları barınaklar ve vücutta bulundukları yerler göz önüne alındığında çok sık olarak mikroplarla ve çeşitli tehlikelerle karşı karşıyadırlar. Meme bezinde şekillenen en küçük bir bozukluğun bile derhal tedavi edilmesi gerekir. Bu konuda Veteriner Hekimlere vakit geçirilmeden başvurulmalıdır.

Meme İltihabı (Mastitis)
Memede veya sütte değişik derecelerde bozukluklar meydana getiren hastalıkların tümüne Mastitis denir. Bütün meme hastalanabildiği gibi bozukluk bir tek memede de olabilir. Temel olarak, ”Gözle görülebilen bozukluklar (Klinik Mastitis)” veya “Gizli olarak seyreden bozukluklar (Subklinik Mastitis)” olmak üzere iki türlü meme iltihabı vardır.

Bunlardan birincisinde memelerde az veya çok şişlik, ağrı, kızarıklık, sıcaklık artışı ve süt veriminde düşme gözlenir. Sütte sulanma veya pıhtılaşma vs. gibi bozukluklar gözlenir. Birçok vakada süt tamamen kesilmiştir. İnekler iştahsız, ateşli ve durgundurlar. Bu tür meme hastalıklarında fark edilir edilmez hemen tedavi edilmezlerse meme kör olabilir veya eski süt verimine bir daha kavuşamaz. Zamanında Veteriner Hekimin müdahalesi ile hayvanın kurtulma şansı vardır. Aksi takdirde memeye giren mikropların salgıladıkları zehirler hayvanın ölümüne bile yol açabilir.

İkinci tür meme yangıları gizli seyrederler. Hayvanın memelerinde ve sütünde gözle fark edilebilecek bir bozukluk yoktur. Hayvanın iştahı yerinde sağlığı bozulmamıştır. Ancak bu tip içten içe memeyi tahrip eder ve kolayca hayvandan hayvana geçerek tüm sürüde önemli kayıplara yol açar. Bu gizli meme iltihabını ortaya çıkarmak için haftada veya en geç 15 günde bir tüm sağılan hayvanlara Kaliforniya Mastitis Testi (CMT) yapılmalı, hasta hayvanlar diğerlerinden ayrılarak tedavi edilmelidirler.

Hastalık mikroplu sütlerle beslenen ve birbirlerini emen buzağılarla veya kuru dönemdeki hayvanlarda da görüleceğinden buzağıların birbirlerini emmeleri engellenmeli ve şüpheli sütlerin iyice kaynatılarak buzağılara içirilmesi sağlanmalıdır. Doğumdan itibaren buzağı anneden ayrılarak mümkünse bireysel bokslara konulmalı ve süt kovadan içirilmelidir.

Memelerden Kan Gelmesi
Doğum yapan hayvanın 10-15 gün sütünün pembemsi ve hafif kırmızı olması normal kabul edilir. Ancak bu süre uzadığında veya bazı meme hastalıklarına bağlı olarak yada hatalı sağımlar nedeniyle doğum dışı zamanlarda gelen hafif kan için C vitamini eksikliğinden şüphe edilmeli ve tedavi edilmelidir. Memelerden tamamen taze kan gelmesi vurma, çarpma gibi nedenlerle büyük damarların kopmasını sonucu ölümü akla getirdiğinden vakit geçirilmeden Veteriner Hekime başvurulmalıdır.

Memelerde Ödem ve Şişlik
Doğumu yaklaşan veya yeni doğum yapan düvelerde meme aralarına ve deri altına toplanan lenf sıvısının aşırı artması sonucu oluşur. Tehlikeli olmayan şekli doğuma birkaç hafta kala şekillenir ve doğumdan sonra bir hafta 10 gün içinde kaybolur. Parmakla basınca parmağın izi kalır, ağrı yoktur ve soğuk hissedilir.

Tehlikeli olan şeklinde ise meme çok gerilmiş, parlak kırmızı renk almış ağrılı ve sıcaktır. Meme bazı yerlerinden yarılabilir ve buralardan sarı renkli bir sıvı sızar. Hayvanın iştahı azalmış, huzursuz ve sancılıdır. Bu iki durumda da memeyi yumuşatıcı merhemler sürülmeli, şiddetli kırmızı şişliklerde Veteriner Hekime müracaat edilerek hastalığın teşhis ve tedavisi ettirmelidir.

Yanıklar ve Donmalar
Yanıklar az veya çok şiddetli olabilir. Hayvanların güneşte fazla kalması veya kızgın taşlara yatması sonucu şekillenen basit yanıklarda derinin kuruyarak çatlamasını önlemek üzere balık yağı vs. gibi merhemler kullanılmalı, ciddi yanıklarda Veteriner Hekime başvurulmalıdır.

Donmalar ise özellikle kışın ıslak memelerle soğukta uzun süreli dolaşmalara bağlı olduğundan ıslak memeler kurulanmalı, hayvanlar fazla soğuğa maruz bırakılmamalıdır

Memelerden Sütün Çıkmaması
Memelerden sütün zor sağılması, doğuştan veya sonradan şekillenmiş olabilir. Doğuştan olanlar çoğunlukla yapı bozukluğuna bağlıdır, nadiren düzelse de çoğunlukla tedavi olanaksızdır. Sonradan şekillenenler ise yaralanmalara ve hatalı sağımlara bağlıdır. Meme başı kanalındaki iç zarın yaralanması sonucu oluşan perde laktasyonun başlaması ile sütün geçmesine engel olarak bir baloncuk oluşturur ve hiç süt gelmez. Ayrıca buralarda şekillenen tümörler ve yaraların iyileşmesi sonucu oluşan kabuklar sütün çıkışına engel olur.

Hayvan sahiplerinin sütü çıkarmak için meme içine soktukları çivi , tel veya tavuk teleği gibi yabancı cisimler mutlaka memenin iyileşemez hastalıklarına ve memenin elden çıkmasına neden olacağından mutlaka bir Veteriner Hekim’in yardımına ihtiyaç duyulmalıdır.

Memelerdeki Yaralar
Memelerdeki yaralanmalar, ahırda yatan ineğin kendinin yada yanındaki hayvanların basması ile veya meralarda dikenli tel yada çalıların yırtması sonucu şekillenir. Yüzeysel çizikler sabunlu veya antiseptikli sularla yıkanmalı, üzerine iyileştirici merhemler sürülmelidir. Derin yırtıklar, özellikle süt kanalına kadar açılmış, içinden kanla karışık süt gelen vakalar vakit geçirilmeden Veteriner Hekim’e bildirilerek dikilip sağıtılmalıdır.

En küçük bir yaralanma bile hayvanın acı duyması sonucu süt veriminin düşmesine yol açar. Şap ve çiçek gibi içi su dolu kabarcıklar yapan hastalıklarda bunların patlaması sonucu yaralar oluşur. Bu yaraların iyileşmesinde oluşan ve meme başını kapatabilecek kabukların oluşmaması için hafif antiseptikli sularla yaralar temizlenip üzerlerine Veteriner Hekim’in tavsiye edeceği pomatları uygun şekilde sürmek gerekir.

Meme Başından Süt Sızması
Bir veya daha çok meme başından süt sızması sıkça rastlanan bir durum olup, çoğunlukla yaşlı hayvanlarda meme başı kaslarının gevşemesi sonucudur. Böyle ineklere günde 3-4 kez sağım yapılabilir veya Veteriner Hekim’in yapabileceği bir operasyonla meme başı deliği çevresine daraltıcı özel ilaçlar enjekte edilir.

Siğil ve Sivilceler
Meme derisinde değişik sayı ve görünümünde siğiller şekillenebilir. Bunlar iyi huylu urlardır. Küçük ve az olanlarını çekip kopararak üzerine hafif tentürdiyot sürülmelidir.

Sivilceler ise etrafları kırmızı, ortaları beyazlaşmış veya kabuk bağlamış olarak meme başlarında veya meme loplarında yer alırlar. Sağım sırasında canı yanan hayvanın huzursuzlaşmasına yol açan bu sivilcelerin çoğunlukla, sağımdan sonra kurulanmayan ve süt kalıntılarının memedeki çatlaklarda kurumaları ve mikropların buralara yerleşmesi sonucu şekillenirler. Basit sivilcelerin oksijenli su ile yıkandıktan sonra üzerlerine yara pomatları sürülmeli, büyük çıbanların ise olgunlaşmalarını takiben Veteriner Hekim tarafından operasyonla açılıp sağıtılmaları gerekir.