Buzağı Hastalıkları

Pasif Transfer Yetersizlik

                Kolostrum alınmaması, dolayısıyla immun sistemin oluşmaması ile şekillenir. Ig alınamaz. Sığırlarda placentadan geçemediği için kolostrum ile alınmak zorundadır. Kolostral antikorlar kuru dönemde birikirler ve serum düzeyinin 10-12 katı kadar olurlar bu dönemde. Buzalar 2.saatte emerler ve 3.saatte de mekonyumu atarlar. İlk sağımdaki kolostrum en kalitelidir ve 12 saatten sonra kolostrumdaki Ig düzeyi düşmeye başlar, 24 saatten sonra normal süte döner. İlk saatlerde büyük moleküller emilebilirler, barsak geçişleri önemlidir. Kolostrumda protein, laktoz, min (Mg) ve Ig düzeyleri yüksektir.

                Buzada mide asidi 2-4 gün sonra aktif hale geçer. Abomasumda aktif değildir bu dönem içerisinde. Kolostrum içerisinde tripsin inhibitörü de bulunur. Ig ler komotripsine dirençlidir, bu yüzden parçalanmazlar. Enterositlerin pinositoz kapasitleri ilk saatlerde yüksektir ve geçiş kolay olur. Ig G özellikle olmak üzere, Ig A ve Ig M önemlidir.

                12 saat sonra barsak emilim kapasitesinde azalma şekillenir ve 24 saat sonra emilim minimuma iner.

                İlk gün 2 lt kadar içirilmelidir. Buzağı emme ile yeterinde kolostrum alamaz, Kendimiz içirmeliyiz. İlk 6 saatte, Canlı ağırlığının %5 i kadarı verilmelidir.İlk 24 saatte, Canlı ağırlığının %10 u kadar 3 eşit parçada verilmelidir.

Kolostrum 2 lt den fazla verilirse, abomasumdan rumene yada barsaklara kaçabilir. Bu durumda sütteki bakteriler barsaklara gider ve ishale neden olurlar, yada rumene giderek gaz birikimi yapabilirler. Buda kokuşmaya neden olabilir.

                Ductus özofagicus önemlidir. (emme refleksi ve kolostrum bileşenleri tarafından oluşturulur). Oluşmaz ise süt rumene kaçabilir, gaz artışı şekillenir. Kolostrum içemeyen buzalarda sonda ile de içirilebilir.

PTY Oluşturan Faktörler

                Annenin çok genç veya yaşlı olması, Mastitisler ve Meme ödemleri nedeniyle emmeye izin vermemesi, Aşırı sıcak padoklar, mevsim değişiklileri risk faktörleridir. Ayrıca immunsupresan hastalıklarda PTY’ye neden olurlar.

Teşhis(S.S)

                Doğumdan 12 saat sonra sorum Ig konsantrasyonuna bakılmalıdır.

>500mg/dl ise PTY’dır.

500-1000mg/dl ise Kısmi PTY’dir.

>1000mg/dl ise yeterince kolostrum almıştır.

Serum GGT Testi

500 IU üzerinde olmalıdır, altında ise Ig alımında sorun var demektir.

Total Protein

                <6 ise Ig alamamış, >6 ise kolostrum almıştır.

Gluteraldehit Tespiti

                <10 dk 600-1000mg/dl

Tedavi

                Kolostrum ile beslemek gerekir. 12.saatte ancak PTY teşhisi koyulur. Kolostrum oda ısısında 1 gün, +4 derece de 1 hafta, %0.5 formaldehit ilavesi ile 4 hafta tazeliğini koruyabilir. Litreye 5 gr propriyonik asit ve laktik asit ilavesi ile 6 hafta da durabilir. 55 derece de yavaşca çözdürüp, oda ısısında 37-38 derece de verilmelidir.

ZAYIF BUZAĞI SENDROMU

Anne gebe iken beslenme yetersizlikleri ve Selenyum ile Vit E eksikliklerine bağlıdır. Placental yetersizlik, kongenital hipotroidizm, mekonyum aspirasyon sendorumu, fötal hipoksi ve güç doğumlara bağlı da şekillenebilir.

Klinik Bulgular

Zayıf doğumlar, solunum yetmezlikleri, emme refleksinin zayıf olması, depresyon, isteksizlik, güçsüz ve kambur şekil alma gözlenir. Tüyler karaşıktır, hareketsiz ve yatma pozisyonu vardır. İshal, eklemlerde ağrı ve ödem, topallık şekillenir. Yeterince kolostrum alamazlar.

Tedavi

                Gerekli önlemler alınmalıdır. Vit E ve Se takviyesi yapılır. Kolostrum verilmelidir, içemeyen hayvanlara sonda ile verilebilir. Korumada; bakım ve beslenme şartlarına dikkat edilmelidir.

SÜT İÇEN RUMEN SENDROMU

                5-6 haftalık buzağılarda, rumen timpanisi, kısmi iştahsızlık ve gelişme geriliği ile karakterizedir. Normalde içilen sütün çok iz bir kısmı rumen döner. Bu da buza rumen flora oluşumu için önemlidir. Sulcus özofagicus oluşumunun engellenmesi ile şekillenebilir. Yeni doğanlar da rumen %20 alan kaplar.

Nedenleri

                2 lt’den fazla süt içirilmesi, özofagal kanalın kapanmaması, sulcus özofagicus kapanmaması, zorla süt içirme, abomazoruminal refluks ve solunum güçlüğüne bağlı şekillenebilir.

Klinik Görünüm

                Gelişim geriliği, zayıf kıl örtüsü, sürekli timpani vardır. Sol açlık çukurluğunda sürekli çalkantı sesi vardır. Rumen sıvısı pis kokuludur, bozuk peynir kokusunda. Süt pıhtıları bulunur, Bazen ishal de şekillenebilir.

Tanı

                Rumen ph’sı <5.5 olması, pıhtılar içermesi ve pis kokması ile tanı konur.

Tedavi

                Rumen’de şekillenen gaz boşaltılmalıdır. NaCl ile yıkanıp irrigasyonu yapılmalıdır. Tetrasiklinler ve penisilinler; fermentasyonu engellemek için kullanılabilirler. 2 lt’den az süt verilmelidir. Metaklopramid abomasal içeriğin boşaltılması amacıyla kullanılır. Eritromisin kullanılabilir. Abomasitis varsa ranitidin, ishal varsa sıvı-elektrolit sağaltımı yapılmalıdır.

PRİMER RUMİNAL TİMPANİ

                Hafi ve orta düzeyde timpani şeklindedir. Kötü kaliteli kaba yemlerle beslenme de şekillenebilir, ayrıca yüksek enerjili konsantre yem verilmesi ile de ruminal pH düşer ve asidozis şekillenir. Ruminal papilla gelişimi engellenir ve sonuçta rumenin gelişimi gecikir, verim kayıplarına neden olur.

Klinik Görünüm

                15-30 dk sonra açlık çukurluğundan timpanik sesler alınır. Salivasyon çok belirgindir, Ruminal motilite başta yüksektir, sonra ise atoni şekillenir.

Tedavi

                Basit olgularda 3-4 saatte iyileşme görülür. Ciddi olgular da ise sonda uygulanır, Gaz giderici preparatlar ve yağlu sürgütler verilir. Motilite düzenlemek için tiamin B1 vit verilmelidir.

ABOMASİTİS ve ABOMASAL ÜLSER

                Sütten kesilen ve kaba yeme geçiş yapanlarda şekillenir. Abomasumda yangı ve ülser, hemoraji, ağrı ve perforasyonlar şekillenir. Kaliteli kaba yem yeterince yağlanamazsa şekillenir.

ABOMASAL TİMPANİ

                Süt yerine kullanılan kalitesiz mamalar ve bozuk-soğuk sütler, alımdan 1 saat sonra gaz oluşumuna neden olurlar.  Abdominal şişlikler vardır. Yoğun bir gaz oluşur, abomasum motilitesi bozulur, solunum güçlüğü, abdomen-thoraks basıncı ve asfeksi şekillenir.

Tedavi

                Sonda ile gaz çıkarılmalıdır. Magnezyum oksit, bozuk fermentasyon ürünlerinin atılması için kullanılır. Eritromisin & metaklopramid abomasal motiliteyi düzenler. Mama içine %37 formalin solusyonu, %0.1 oranında karıştırılırsa gaz oluşumu engellenir.